بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
سورۀ الفتح
جزء 26

سورۀ فتح در مدینه نازل شده و دارای بیست ونه آیه وچهار رکوع میباشد.

وجه‌ تسمیه:

این‌ سوره‌ به‌ سبب‌ افتتاح‌ آن‌ با مژده‌ فتح‌ مُبیـن برای‌ پیامبرصلی الله علیه وسلم، «فتح‌» نامیده‌ شد. در حدیث‌ شریف‌ به‌ روایت‌ عبدالله بن‌ مغفل‌ (رض) آمده‌ است‌ که‌ فرمود: «در سال‌ فتح‌ (یعنی‌ فتح‌ مکه‌) رسول‌ الله صلی الله علیه وسلم در مسیر راه‌ سوار بر مرکب‌ خویش‌ سوره‌ فتح‌ را خواندند و در آن‌ ترجیع‌ کردند (یعنی‌ صدای‌ خود را در گلو گردانیدند)».

شأن نزول سورۀ فتح :

970- حاکم و غیره از مسور بن مخرمه و مروان بن حکم روایت کرده اند: سورۀ فتح ازاول تا آخردر مسیرراه مکه تا مدینه در شان حدیبیه نازل شده است.(حاکم 2 / 459.).

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
سورۀ محمـد
جزء 26

سورۀ محمد در مدینه نازل شده ودارای سی وهشت آیه وچهار رکوع میباشد.

وجه‌ تسمیه :

این‌ سوره را ازآن‌ جهت سورۀ «مُحَمّد» می گویند که:‌ در آیۀ‌ دوم‌ از آن بیان‌ فرو فرستادن‌ قرآن کریم‌ بر‌ مُحَمّد صلی الله علیه وسلم آمده‌ است‌ و به‌ سبب‌ این‌ که‌ احکام‌ جنگ‌ با کفار نیز در این‌ سوره‌ بیان‌ شده‌ است‌، به ‌نام‌ سورۀ‌ «قِتال‌» نیز نامیده ‌می‌شود.

این سوره متصل بعد پس از هِجرت رسول أکرم صل الله علیه و سلّم به مدینۀ منوره فوراً نازل شد.

طوری که صحابی جلیل القدر حضرت عبد الله بن عباس (رض) فرموده که آیۀ 13 «كَأَيِّنْ مِنْ قَرْيَةٍ» آیۀ مکی است؛ زیرا زمانی نازل شد که آن حضرت صلی الله علیه وسلم، به عزم هجرت از مکه بیرون آمده بود وبه آبادی مکه وبیت الله نگاه می کرد و میفرمود: ای مکه از تمام شهر های جهان تو پیش من محبوب تر هستی و اگر اهل مکه مرا ازاینجا بیرون نمی کردند، من به اختیار خودم مکه را ترک نمی کردم، ودر اصطلاح مفسرین به آیاتی که حین سفر هجرت به مدینه نازل شده، مکی می گویند.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
سورۀ الأحقاف
جزء 26

سورۀ الأحقاف در مکۀ مکرمه نازل شده و دارای سی وپنج آیه وچهار رکوع میباشد.

وجه‌ تسمیه :

نام گذارى اين سوره به «احقاف»، بر اساس آيۀ 21، در بيان ماجراى حضرت هود و قوم عاد است. که خداوند متعال به سبب طغیان و جبروتشان آنها را نابود کرد. محل سکونت آنها در احقاف واقع در سرزمین یمن بود: «وَ اُذْکُرْ أَخٰا عٰادٍ إِذْ أَنْذَرَ قَوْمَهُ بِالْأَحْقٰافِ».

همچنان طوریکه در فوق یاد آور شدیم این سوره در مکۀ مکرمه نازل شده است، جز آیه های 10 و 15 و 35 که مدنی اند، و آیه هایش 34 یا 35 است.

این‌ سورۀ مبارکه‌ بدان‌ جهت‌ «احقاف‌» نامیده‌ شد که‌ در آن‌ از احقاف‌ ـ که‌ منازل‌ ومسکن قوم‌ عاد در یمن‌ بود والله تعالی به سبب طغیان و جبروتشان آنها را نابود کرد. «وَ اُذْکُرْ أَخٰا عٰادٍ إِذْ أَنْذَرَ قَوْمَهُ بِالْأَحْقٰافِ.»

اين سوره، آخرين سورۀ از سوره‏ هاى هفتگانه ‏اى است كه با حروف مقطّعه‏ «حم» شروع شده و در تمامى آنها بعد از اين حروف، سخن از نزول قرآن و اهميّت آن است.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
سورۀ الحدید
جزء 27

سورۀ حدید در مدینۀ منوره نازل شده و دارای بیست ونه آیه و چهار رکوع میباشد.

وجه‌ تسمیه:

این‌ سوره‌ بدان‌ جهت «حدید» نامیده‌ شد که‌ در آیۀ (25) ازآن‌ به‌ منافع‌ حدید (آهن‌) که نقش مهم و تعیین کننده ای در شکل گیری، رشد و گسترش تمدن پیشرفته بشری دارد، توجه‌ داده‌ شده‌ است‌. وطوریکه امام قرطبی‌ گفته‌ است‌؛ این‌ سوره‌ از نظر جمهور مفسران ‌مدنی‌ است‌ و قولی‌ که بر مکی بودن این سورۀ آمده است، قول ضعیف می باشد.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
سورۀ الواقعة
جزء 27

سورۀ وَاقِعَه در مکۀ مکرمه نازل شده و دارای نودوشش آیه و سه رکوع میباشد.

وجه‌ تسمیه:

این‌ سوره‌ به این دلیل «واقعه‌» نامیده‌ شده است که به اساس فرمودۀ حق‌ تعالی: «إِذَا وَقَعَتِ ٱلوَاقِعَةُ» (الواقعة: 1) از جمله نام های قیامت بود، آغاز شده‌ است‌.

فضیلت‌ سورۀ وَاقِعَه :

درباب فضیلت‌ سورۀ واقعه حدیثی داریم که توسط حضرت أنس (رض) روایت شده است که؛ رسول الله صلی الله علیه وسلم فرموده اند: «سورۀ‌ واقعه‌ سورۀ توانگری‌ است‌ پس‌ آن‌ را بخوانید و به‌ فرزندان خویش نیز آنرا تعلیم دهید».

تعداد آیات، کلمات وحروف آن:

تعداد آیات سورۀ واقعه طوریکه در فوق هم متذکر شدیم به نودوشش آیه می رسد.تعداد کلمات این سوره سیصدوهفتادوهشت کلمه بوده (البته اقوال علماء در این بابت اختلافی می باشد)، تعداد حروف آن به هزاروهفتصدوسه حرف بالغ می گردد که: (البته اقوال علماء در این بابت اختلافی میباشد).

نظرې به کاروزنده ګي خبرنګاران خشونت
رسانه هاآ زادي مطبوعات وازادي درافغانستان بعداز ۱۵ آګست ۱ ۲۰۲

نوسينده: نيک ځاځئ ټحليل ګروخبرنګارسابق سلام وطندار کابل

ازادي بيان روزسياه درتاريخ افغانستان
ِدستآآوردبيست سال ګذشته حګومتهاي اقائ حامدکرزئ وداکتراشرف غني باوجودمشکلات مالي وعدم مصونيت وامنيت خبرنګاران ، تحديد وتوهين زورمندان مسلح با ان هم رسانه هاي تحريري ، صوتي ، تصويري ، وبسايتهآوانلاين پيشرفت خوب داشته است که درمنطقه ثاني نداشت ۰که بيشتراز ۳۰۰راديوهاۍ محلي ،۱۵۰تلويزيون ها صدهآاخبار مجلآت وسايتهاي انلاين موجودوفعال بوده اند که بيشتراز۸۰۰۰تن خبرنګاران ،فوتوګراف ،اديتر،پريزنتړ ، پپروديوسر وغيره پرسونل اداري ،مالي وخدماتي اعم ازخانماي افغان ومردان شامل کاربوده اندوازهمين مدرک فاميل هاي خوييش اعاشه واباطه ميکرده اند ۰درکشورخودبوده بايک مډدمعاش کم باخوشي وظايف خودرآجراميکرد۰

شعر
مکروريان کابل

فرياد ۲۹اګست کابل

شعر ليکوال: ن ځاځئ

موژکه وهل کيژووژل کيژوعدالت دئ
پوشتني مقام نشته داڅنکه امارت دئ

موژته ويل کيژي چوپ شئ څه مه وايئ
يوازې دومئ مدرسې ته ښوونزئ نوره مه وايئ

هرڅه چه درسره کيژي وايي داستاسې قسمت دئ
پوشتنې مقام نشته داڅنګه امارت دئ

چه راغلل وهيوادته هيواټول توره تياره شو
بند شول مکتبونه پوهنتون موهم بسته شو

انجونې ټولې ژاړي وايي دغه څه حالت دئ
پوشتنې مقام نشته داڅنګه امآرت دئ

د لستوڼې مار څنګه پر ځان عریضه وکړه؟

ليکوال: عبدالمتين افغانمل

په افغانستان د امریکا تر یرغل او د نوي حکومت تر جوړېدو ورسته د چارو واګي له هر قوم څخه څو مشخصو کسانو په لاس کې واخیستې.

له دې کسانو څخه ځينې يې تر اخره یعنې د طالبانو تر بیا واکمنېدو پورې په قدرت کې پاتي شول، او د جمهوریت له کلکو ملاتړو څخه بلل کېدل.

سرور دانش هم له هغو کسانو څخه یو ده چې له 2001 څخه نیولې بیا د جمهوريت تر وروستۍ ورځې پورې په قدرت کې وو، او په مختلفو لوړو حکومتي پوستونو کې يې دنده ترسره کړې ده.

دانش که څه هم ظاهرا یو ارام شخص ښکاریده او د محقق او خليلي په څير يې ځان ډیر نه ښکاره کاوو، خو په حقيقت کې يې اصلي دنده په نظام کې د هزاره ګانو وروڼو ځایول او د نورو قومونو په ځانګړي ډول د پښتنو تخریبول وو.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
سورۀ الْقَمَرِ
جزء 27

سورۀ قمر در مکۀ مکرمه نازل شده ودارای پنجاه وپنج آیه وسه رکوع میباشد.

وجه‌ تسمیه:

این‌ سوره‌ به‌ سبب‌ افتتاح‌ با خبر دادن‌ حق‌ تعالی‌ از دو پاره‌ شدن ‌ماه‌ (شقُ القمر) به‌ عنوان‌ معجزه‌ای‌ برای‌ رسول‌ الله صلی الله علیه وسلم، «قمر» نامیده‌ شد.

«قمـر» یعنی ماه، اين كلمه بیست‌وهفت بار در قرآن عظیم الشأن بكار رفته و هدف از آن، قمرِ معلوم یعنی القمر با الف و لام تعریفه است نه اقمار کُرات دیگر.( قاموس قرآن، جلد 6، صفحه 33)

فضیلت سورۀ قَمَرِ:

قبلاً در بیان‌ فضیلت‌ سورۀ «ق‌» نیز نقل‌ کردیم‌ که‌ رسول‌ الله صلی الله علیه وسلّم دو سوره‌ «ق‌» و «قمر» را در نمازهای‌ عید اضحی‌ و فطر می‌خواندند زیرا این‌ دو سوره‌، مشتمل‌ بر مژده‌ها، هشدارها، بیان‌ آغاز و اِعادۀ آفرینش‌، توحید، نبوت‌ و غیر آن ‌از مقاصد عظیم‌ اند.

سورۀ النَّجْم
جز ء 27

سورۀ نجم در مکۀ مکرمه نازل شده دارای شصت دو آیه و سه رکوع میباشد.

وجه‌ تسمیه :

نام سوره برگرفته از آيۀ اول این سوره‌ است، زیرا الله متعال‌ آن‌ را با قسم خوردن‌ به‌ نجم‌ آغاز نموده‌ است‌ که به این ترتیب این سوره «نّجْم‌» نامیده‌ شده است.

تعداد آیات، کلمات وحروف :

قابل یاد آوری است که:سورۀ (نجم) به استثنای این( آیه 32) که می فرماید: «الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبَائِرَ الْإِثْمِ وَالْفَوَاحِشَ إِلَّا اللَّمَمَ إِنَّ رَبَّكَ وَاسِعُ الْمَغْفِرَةِ هُوَ أَعْلَمُ بِكُمْ إِذْ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَإِذْ أَنْتُمْ أَجِنَّةٌ فِي بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ فَلَا تُزَكُّوا أَنْفُسَكُمْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقَى» (همان) کسانی‌که از گناهان کبیره و اعمال زشت  جز گناهان صغیره  دوری می‌کنند بی‌گمان پروردگار تو گسترده آمرزش است، و او نسبت به شما داناتر است، هنگامی‌که شما را از زمین پدید آورد، و هنگامی‌که شما در شکم مادران‌تان بصورت جنین‌هایی بودید، پس خودتان را نستائید (و پاک نشمارید) او به کسانی‌که پرهیزکاری نمودند داناتر است.)

سورۀ الطُّورِ
جزء 27

سورۀ الطُّورِ در مکۀ مکرمه نازل شده ودارای  چهل ونه آیه ودو رکوع می باشد.

وجه‌ تسمیه:
این‌ سوره‌ به‌ سبب‌ افتتاح آن‌ با قسم حق‌ تعالی‌ (جل جلاله)  به‌ کوهی‌ که‌ دارای‌ درخت‌ است‌ «طور» نامیده‌ شد. طور به‌ معنی‌ کوه‌ مشجر است‌ ،البته کوهی‌ که‌ درخت‌ ندارد، به‌ ‌ آن‌ «جبل‌» می‌گویند.

کوهی‌ که‌ حق‌ تعالی‌ بر آن‌ با موسی علیه السلام سخن‌ گفت‌ وبه انوار تجلیات و فیض الهى نایل آمد.
کوهی طور‌ که‌ عیسی‌ علیه السلام  را از آن‌ به‌ رسالت‌ فرستاد، درخت‌ داشت. پس‌ کوه‌ طور با این‌ حادثه مهم وعظیم‌، از شرف‌ بزرگی ‌برخوردار شد. (تفسیر انوار القرآن :عبد الرؤوف مخلص هروی ).

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
سورۀ « یُوسُف »
  جزء 12 ـ 13  

سورۀ «یُوسُف» در مکۀ مکرمه نازل شده،  دارای یک صد و یازده آیه و دوازده رکوع می‌باشد.

وجه‌ تسمیه:
علت نامگذاری این  سوره  به سورۀ «يوسف»، آیات از آيۀ چهار به بعد است كه اغلب در بارۀ زندگى وحیات حضرت يوسف عليه‌السلام را بحث می‌کند.

قابل یادآوری است که در بیشتر سوره ها سرگذشت پیامبران به شیوه های گوناگون و اهداف متفاوت برای اهل بینش، تکرار شده، جز سرگذشت یوسف که فقط در همین سوره و بدون تکرار آمده است.
نام مبارک یوسف در این سوره 25 بار، در سوره ی أنعام آیه‌ی 84  یک بار و در سوره‌ی غافر (مؤمن) آیه ی 34 یک بار آمده است.
محتوای این سوره همگی به هم پیوسته و فرازهای گوناگون داستان، نوزده قسمت مرتبط، گویا و شیوا و عمیق و شورانگیز است.

یو تاریخي انځور

لطیف یاد:

د١٣١٧ لمریز کال د وږي( سنبلې ) د میاشتې پر ١٥چې د1938 میلادي کال سره سمون خوري په کابل کې د ارواښاد وزير محمد گل خان مومند په مشرۍ د لر او برو پښتنویوه جرگه جوړه شوې وه چې دغولاندنیو ښاغلو پکې ګډون کړی و و.ددې جرګې موخه داوه چې دلراو برو پښتنو دمشرانو او لیکوالانو اړیکې سره نږدې کړي :
1. د مولوي خان منير خان زوی
2. محمد پتنگ (گرانک ) د کريم خان زوی
3. ارواښاد نور محمد ستانکزى
4. ارواښاد ډاکټر انوار الحق
5. ارواښاد مولا نا عبدالقادر
6. ارواښاد وزير محمد گل خان مومند (بابا)
7. ارواښاد ملک سيدا خان شينوارى
8. ارواښاد مولوي خان مير خان هلالي
9. ارواښادعبدالخالق خليق
10. ارواښاد محمدامين خوږياڼى
11. ارواښادداد محمد خان عمرخېل
12. ؟
13. ارواښاد استاد عبدالروف بېنوا

دپښتنو دستر ملي او انقلابي مبارز کاکا جي صنوبر حسین مومند ۵۹ تلین

:لطیف یاد

نن دجنورۍ دمیاشتې دریمه نېټه دهند دنیمې وچې دخپلواکۍ دلارې د ملي او انقلابي مبارز، سیاستوال،او دپښتو ژبې د لیکوا ل او شاعرارواښاد کاکا جي صنوبرحسین مو مندنهه پنځوسم ۵۹تلین دی.
ارواښادکاکاجي صنوبر حسین مومند په ۱۸۹۷ زیږدیز کال دپښتونخوا دمرکز پيښور په جنوب کې دکوهاټ روډ برغاړه د کږې واله په کلي کې زیږیدلی و .
ده دبیښور په اسلامیه کالج کې تر لسم ټولګي پورې زده کړې کړي دي او وروسته یې دښوونکی دنده درلودله.
کاکاجي صنوبر حسین په هغه وخت کې ژوند کاوه چې دهند په نیمه وچه کې انګریرانو خپل راج چلاوه او ده دسر په سترګو دهغو ظلمونه لیدل. همدا وجه وه چې ده ته دافکر اوسوچ پیدا شو چې باید دهند دنیمې وچې ولسونه او په تیره بیا پښتانه دانګریزي ښکیلا کګرو دژغ او منګولو نه آزاد دشي او دخلکو براخه پرګنې په یوه داسې ټولنه کې ژوند وکړي چې دهر ډول ټولنیزو ظلمونو نو او نا انډولیو آزاد ه وی ، نه پکې دانسان له خوا پر بل انسان ظلم وشي نو هم یو انسان دبل انسان له خوا استثمار شي .

ټېپر یا شلغم دشلو ناروغیواو غمونو درمل

:لطیف یاد

ټېپر چې په پښتو کې ورته شلغم او منګړیتې هم وایي دډېرو خلکو چندانې نه خوښیږي او ورسره یې جوړه نه ده یوه ګټوره او غریبانه او ارزانه ترکاري یا سبزي ده چې که له ګټو یې خبر شئ نو هره ورځ به یې په خپلو خوړو کې وراضافه کوئ او په اومه او پاخه ډول به یې خورئ .
ټېپر(شلغم ) ویټا مینونه ، مینرالونه ، کلشیم ،مګنیشیم ، فاسفورس ، سوډیم او زینک اودنورډیر ګټور ویټامینونو لري.ددې ترڅنګ چې یوه ګټوره ترکاري یا سبزي ده دانټي بایو ټیک خاصیت یې هم یوه غوره ځانګړتیا ده.
دټېپرو (شلغمو)نورې ګټې دادي :
۱- دانسان دبدن دهډوکو او مفاصلو په پیاوړتیاکې مرسته کوي .
۲- دستوني ددردونو مخنیوی پرې کیدای شي.
۳- دشکرې(شوګر) دناروغۍ لپاره ګټور دی.
۴- دپښتورګي ( ګردو ) او مثانې ډبرې له منځه وړي.
۵- دټوخي،بلغمو او زکام لپاره هم ګټور دی.
۶- هغه کسان چې په دوینو په کمو الي اخته دي ټېپر دې وخوري
زموږ خلک دټېپروله پاڼو سابه یا ساګ پخوي چې ډیر خوندوراو ګټورسابه یا ساګ دي.

کوه قاف ( دقاف غر) او په پښتو ادبیاتو کې یې یادونه

:لطیف یاد

دقاف غر یاکوه قاف چې په عربي کې یې جبل قاف بولي یو افسانوي غردی چې دپښتو په فولکلوریکو کیسو ، افسانو ، داستانونو او لنډیو ( ټپو ) کې یې یادونه او ذکر شوی اوڅرک یې لګیږی.په لرغونو اساطیرو کې راغلي دي چې کوه قاف یو داسې لوړ غر دی چې لمر دهغې ترشا پټیږی او ځیني خلک په دې اند و چې دقاف غر ( کوه قاف ) دځمکې میخ دی.
دعرایس المجالس په کتاب کې راغلي دي چې خدای پاک دزبر جدو او زمردونه شین غر جوړ کړی دی چې دهغې له کبله آسمان شین ښکاري . په هر حال ځینې خلک د دقفقاز غرونه چې په انګریزی کې ورته ( Caucasus) وایی دکوه قاف غر بولي او په پښتو ادبیاتو په تیره بیا شعرونو او لنډیو کې دقاف غر ذکر او یادونه شوې ده او دکوه قاف ښاپیرۍ او حورې ستایل شو ي دی.دکوه قاف ددیوانو ذکر هم راغلی دی.