بريد کوونکى څو ورځې وړاندې د والي ساتونکو کې شامل شوى و

 تازه رسېدلي معلومات ښايي، چې د په کندهار کې بريد کوونکى د کندهار د والي د يوه ساتونکي د امه زوى و، چې څو ورځې وړاندې يې دلته دنده پيل کړې وه.

له پېښې وروسته د ملي امنيت ادارې د ولايت مقام د سي سي ټي وي ويډيو باکس له ځان سره وړى دى، همدا راز د شهيد شوي خبريال سليم جان کامره چې په مرمۍ لګېدلې وه، هغه هم ملي امنيت ادارې له ځانه سره وړې ده.

عيني شاهدان وايي، چې بريد کوونکي په داسې وخت کې پر جنرال رازق او افغان امنيتي ساتونکو ډزې کړي دي، چې د شهيد سليم تر څنګ د بهرنيو ځواکونو او افغان امنيتي ساتونکو ترمنځ ولاړ و.

سوله، ستره لوبه او د افغانانو قرباني

 لیکوال : خليل الرحمن اميد

وروسته له هغه چې امریکا وډاره شوه چې د طالب پروژه یې له لاسه وزي او د روسیې لاس ته لویږي نو یې د سولې خبرې یو څه زیاتې کړې. طالب تر بل هر چار ډېر د پاکستان په لاس کې دی، ځکه هر څه چې پاکستان وغواړي پر طالب یې له دې کبله مني چې د طالب مشرانو بچیان د پاکستان د (ای اېس ای) په لاس کې دي.
کله چې امریکا څو کاله وړاندې وغوښتل د طالب ځای ناستی داعش کړي او په افغانستان کې دې پروژې ته د روسیې د ځپلو لپاره دوام ورکړي او یا هم خپل ملت ته ووايي چې د طالب په نامه هغه ډله یې له منځه یوړه چې د امریکا او د هغه د شریک افغانستان لپاره ګواښ و. نو پاکستان پوی شو او روسیې ته یې ورودانګل.

عرب ستیزی در ادبیات معاصر ایران
(معرفی کتاب)

مصطفی عمرزی

نکوهش در خط تاریخ، به گونه ای ستیز غیر مستقیم است که بر اثر هراس از رویارویی، اذهان را مغشوش می کند و در رسوب این نشست، به دگمی می ماند تا بررسی جوانب ستیز سیاسی، به ژرفای تاریخ برود. در این باور، واقعیت هایی طرد می شوند که در اصل فرهنگ و ظرفیت های بشری، صاحب جاه و امتیاز اند.
حضور اسلام با پرچمداران عرب، رویداد عظیم تاریخی به شمار می رود که برخلاف باور های غلط، با سلاح منطق، قلوب را فتح و با صفای آیات آسمانی قرآن مبین، در شرق و غرب کره ی خاکی، هواخواه دارد.
در این فرصت، اثری را معرفی می کنم که وارد جامعه شناسی ایران می شود. بر اساس اهمیت پخش کتب ایرانی در حوزه ی زبان دری، مهم است بدانیم واقعیت های تحریف شده در فارسیسم، بر محور عرب ستیزی، اتکا می کنند که از هزار سال قبل با ظهور  پدیده ی «شعوبیه» و ضمایم فرهنگی و مذهبی آن (تصوف، عرفان و فرقه ها)، جدل با فرهنگ اسلامی، به نام حضور عرب، وارد تاریخ می شود.

حق و صبر
(معرفی کتاب)

مصطفی عمرزی

کتاب «حق و صبر»، تلخیصی از روشنگری های بسیار مهم گنجینه ی عظیم فکری و فرهنگی زنده یاد استاد ناصر پورپیرار است. در این اثر در هاله ی ابهام پیرامون، ما را متوجه می کنند محدوده ی مقید بر اساس ساخته هایی ست که نه در واکنش به سیر طبیعی تمدن بشری، بل بر اساس پدیده هایی خلق شده است که به شدت سیاسی می شوند.
این که نفس مساله ی سیاسی به منظور تامین اغراض و منافع، اساس طرزالعمل کشور هاست، فقط  موضوع نو نیست که با تضمین جغرافیای های کنونی، ویژه گی ملت- کشور ها باشد، بل در تقابل طولانی تاریخی، جدل سیاسی، ضمایم و حاشیه هایی داشته است که هر کدام از جهالت ادبی تا سوء تفسیر رویداد ها و خلق اغلاط تاریخی (سازه های جعلی) به عنوان ریشه های تقابل سیاسی خصمانه، گاه غایه ی تاریخی را به گونه ای به آینده می برند که اگر بررسی بنیانی معضلات، مساله ی مهم ما در مطالعه ی دشواری ها شود، به زودی به فاکت ها و واقعیت هایی برخواهیم خورد که مجال تاریخ افتخاری- شوونیستی از ما گرفته بود.

نوستالوژی فرانسوی

مصطفی عمرزی

لیسه ی عالی استقلال و لیسه ی عالی ملالی، دو مکتب ویژه ی زبان فرانسوی در کابل اند. من در سال 1378 از لیسه ی عالی استقلال فارغ شدم. این مکتب مشهور و مجهز، از نماد های معارف نو شناخته می شد. تعمیر زیبا با امکانات فوق العاده و محیط باز، 12 سال خاطرات خوش و مکدر مرا احتوا می کند. زبان فرانسوی، زبان دوم این مکتب بود. من بر اثر تحصیلات عالی مادر مرحومم (داکتر م. سعید شینواری) در دهه ی 70 میلادی در فرانسه، قبل از آغاز تعلیم در لیسه ی عالی استقلال نیز فرانسه و فرانسوی را بهتر می شناختم.
زبان فرانسوی، ادبیات فرانسه و بالاخره دریافت علمی یک فرهنگ جهانی، ما را وارد حیاط فرانسوی می کرد؛ هرچند بعد ها شاهکار های ادبیات فرانسوی را از طریق ترجمه های دری خوانده ام، اما تعریف ویکتور هوگو، اونوره دو بالزاک، گی دو موپسان، آناتول فرانس، شاتو بریان، ژول ورن، الکساندر دوما و دیگران، در پیرامون ما شناخت خانواده گی ما، بحث می شدند.

افغانستان در پیچ و خم سیاست
(معرفی کتاب)

مصطفی عمرزی

سیاست زده گی، عنصر بسیار  فعال اذهان مردم ماست؛ اما آن چه می توانست از این ته نشین، معجون فهم سیاسی بسازد، در تنوع گرایش ها و باور های کسانی که خواسته و ناخواسته، تحمیلی و اتفاقی برای مردم برنامه می سازند که گویا مشکل زدایی می کنند، مقوله ی سیاست افغانی را در جایی قرار نمی دهد که با تدبیر در امور مملکت، اهدافی فراتر از گرایش های خاص و معین قومی، زبانی و حزبی به میان آیند.
 نیاز برای تبیین ماهیت سیاست و این که تنوع گرایش ها و سلایق شخصی نباید در زمانی که منافع کلان ملی مطرح اند، جزو مقوله ی سیاسی باشند، ایجاب می کند مساله ی تفکیک در بررسی داده های سیاسی، سیاست های ما را از بازار زده گی و روزمره گی سیاسی بیرون بکشند.

تفاوت های روسی

هارون انصاری

دیروز راویی داشت حکایت
که در دخالت، روس همیشه دست بالا کرد

چون داوود خان به دست گرفت زمام قدرت
این روس بود که حکومت را اهداء کرد

آن گاه که کابینه را کرد تنظیم
در کابینه اش خلق و پرچم را ته و بالا کرد

آن زمان که سردار پی برد به اشتباهات
به دست خلقی ها بالایش کودتا کرد

چون حکومت افتاد به دست خلق و کارگر
یکی شد صدر اعظم، یکی را رییس کودتا کرد

جامعه ی معدنی!

مصطفی عمرزی

به تکرار، عبارت «جامعه ی معدنی» را به جای «جامعه ی مدنی»، شنیده ایم، اما این هر دو، به یک معنی به کار رفته اند. تلفظ نادرست گوینده گان، شنونده گان افغان را متوجه کرده  هنوز چیزی به نام جامعه ی مدنی، شکل نگرفته است. هرچند استفاده ی غیر قانونی از معادن افغانستان، نوعی از جامعه ی تبهکاران را معرفی می کند، اما آنان به عنوان یک نهاد رسمی، ثبت وزارت عدلیه ی افغانستان نیستند.
در سالیان دیموکراسی توریدی، کوشش های گویا ابتکاری، اخبار زیادی دارند. از دختر «زره پوش» تا «شوی شار»، مبتکران جامعه ی معدنی، ادعا کردند تاریخ مدنی افغانستان را آفریده اند. در حالی که اکثر پروژه های عمرانی، یک بار مصرف شدند، مصرف فرهنگ های معدنی به حد اکسپایر (تاریخ گذشته) رسیده است.

چهار یادواره
(معرفی کتاب)

مصطفی عمرزی

اين كتاب، روايت افراد بزرگ خانواده ام است؛ كساني كه شخصيت فرهنگي، حيثيت و شان اجتماعي آنان، مرا واداشتند دور از تعلق خويشي نیز سيماي آنان را يادواره كنم.
در بازار آزاد افغانستان كه امتعه ي فرهنگي اش كمترين را مي سازد و كار فرهنگي، اگر فارغ از اجبار رسميات دولتي نباشد، به جز دغدغه ي فطري، عرضه نمي شود، سال ها پس از این انتظار كه شايد ديني در برابر كساني ادا شود كه روزي و روزگاري خود شان را وقف مردم كرده بودند و با همراهي قلم می كوشیدند رونق فرهنگ، امر فرهنگي شود، در انبوه گمشده گان ادب و فرهنگ اين سرزمين، فهميدم كه در اين زمينه (معرفي آنان) نيز اصل ميراث، كاربرد بيشتر دارد. در این میان، مشكلي كه دچار انديشه مي كرد،  معكوسيت قضيه بود؛ يعني در چنين مقالي، چيزي دريافت نخواهم كرد؛ بل ميراثي مانده است كه اگر فراخ خاطر را ببازم و حوصله فرار كند، حاصلی رونما نمی شود.

ملا های مرتجع

مصطفی عمرزی

اسلام سیاسی، نسخه ی بروز شده ی اعمال سیاست های فرامرزی است؛ هرچند نوعیت حاکمیت هایی را نیز می سازد که در کشور هایی چون ایران، مستعمل اند. نسخه ی فرامرزی این برداشت، منجر به پدیده ی تروریسم بین المللی شده است.
 در کشور ما، تروریسم اخوانی با داوطلبان جنگ ضد شوروی، در پی تعمیم این نظریه بودند که در واحد های سیاسی، همسویی آنان با مردمانی که صاحب نام و خانه اند، از نگرش مهاجر بکاهد. به این اساس، بی خانمانی، به خانمانی مبدل می شود.
 تا زمان تقابل امریکا با القاعده در افغانستان، حضور آنان به مثابه ی افرادی جا باز می کرد که بیگانه نبودند. این دیدگاه فرامرزی، اما از تحلیل هایی برکنار نماند که در عقب آن ها، گونه ی دیگری از سیطره ی عربی به چشم می خورد. در بطن این اتفاقات، آرایش سیاسی جناح های جهادی که صاحب جاه و قدرت شده بودند، آنان را در مواضعی قرار می دهد که خاستگاه قومی و زبانی داشتند.

سقوط اخلاقی

مصطفی عمرزی

در چند دهه ی پسین، بسیاری از ارزش های اخلاقی و انسانی سقوط کرده یا رنگی اختیار می کنند که اگر طرف نقد، جریان قوم روسا باشد، دیدیم که بدترین توهین ها را نیز به نام انتقاد، حواله کردند. این، بخشی از مشغله ی ذهنی طرف مقابل ماست، اما موضوع، زمانی جنجال برانگیز می شود که تنقید، سراغ خود شان می آید.
در سالیان اخیر، اخباری منتشر می شدند که حاکی از جنایات کسی به نام حکیم شجاعی بودند. از این شخص، به استثنای چند تصویر، نه فلم و نه هم صدایی دیده و شنیده شده است. شماری که مساله را با دید بیشتر تعقیب می کردند، نتیجه می گرفتند کسانی با پر و بال دادن به این موضوع، می خواهند به گونه ی عامدانه، ستیز قومی را دامن بزنند. رفع مشکلات کوچی ها با مردم بهسود میدان وردگ که متاسفانه به درستی مدیریت نشد، بهانه های زیادی را به وجود آوردند با نشانه رفتن به طرف های زیانمند، بار دیگر دست آویز بسازند که ستم ملی ادعایی، واقعیت همه جانبه دارد. این قضیه به هر صورتی که بود، خاموش شد، اما قضیه ی حکیم شجاعی نامرئی، دنباله پیدا می کند.

با زبان دری
(معرفی کتاب)

مصطفی عمرزی

مجموعه مقالات این کتاب، علاقه ی محتویات را در تفسیر، تحلیل و تبصره با تنوعی معرفی می کند که روزی در جمع دوستان اعتراف کردیم: ادبیات ما (حتی در مقوله ی ادبی)، بسیار سیاسی شده است. در این کتاب، هرچند پرداخته های وِیژه ی ادبیات، چند «تا» می شوند، اما اجتماعی، سیاسی و ایدیالوژیک، دربرگیرنده ی متباقی است.
 متاسفانه در منجلاب تحمیلی کنونی، به هر اندازه ای که  برای ره یافت تقلا می کنیم، فقط فرو می رویم. خوانش چند دهه بحران، چه گونه گی کج گردشی ها را وضاحت می دهد، اما زمانی که ادبیات ابزاری می شود، ویژه گی آن به عنوان حرفه ی خاص، محدودیت و معدودی ندارد.
مختصات این مجموعه، به گونه ای معرف طرز کار آن فرهنگیان افغان نیز می تواند باشد که از سرناچاری، ناگزیر می شوند با خلط مفاهیم، ادبیات را در خدمت ذهنیت سیاسی قرار دهند. به این گونه، نوعیتی رونما می شود که تا سالیان زیادی با صرف هزینه و وقت، امید ما برای پویایی ادبیات هنری در مسیری قرار نمی گیرد که با وزن ماندگار، افزودی ضمایم فرهنگی با افتخار می شوند.

صحبت های مغاره نشینان
(معرفی کتاب)

مصطفی عمرزی

در سال 1388 شمسی، با چاپ کتاب «صحبت های مغاره نشینان»، تجربه ام در نگارش طنز را آزمودم. این کتاب، هرچند کوچک بود و ناگزیر بودیم برای آن که در اندازه ی کتاب پذیرفته شود، چند جلد آن را یک جا تقدیم کنیم، کار متفاوت با یافت سوژه های نو می شود.
تا جایی که من می دانم، طنز نویسی افغانی بیشتر با ساخت سمبول و نماد ها، در پی اصلاح بوده است. طنز افغانی با ردیف نام ها و القابی که اکثراٌ اوصاف ریشخندآمیز اند،  درگیر محیط مامور دولت، رشوت، شاروالی و امور اجتماعی می شود.
با پایان سلطنت (1352) و آغاز حاکمیت های جمهوری و کمونیستی (1357)، اختناق و سانسور، محدویت هایی بودند که می توانستند طنز را فرصت دهند چنان چه ماهیت این پدیده ی ادبی- ژورنالیستیک است، با ظاهر خندان، اما باطن انتقادی، اصلاحات بیاورد، اما شدت سانسور و توجه بر این که حاصل کار طنزپردازان افغان، در رژیم های ایدیالوژیک ریاست جمهوری و رفقای چپی که با خشونت، مخالف را تنبیه می کردند و نبود زمینه های وسیع نشر که با انحصار دولتی، سد می شدند، هنر طنزپردازی افغانی را محدود و از همه بدتر، با اعتقاد به دگم و کلیشه های نصاب و دست اندرکارانی که گویا همه چیز اند و فقط مُهر آنان می توانست آفرینش ها و توانایی های فطری را اهم سازد، در جایی قرار می دهد که نمی توان بر نقش رسالت آمیز این ژانر در دهه های پسین افغانستان، بحث های مهم داشت.

تا حصار پنتاگون
(معرفی کتاب)

مصطفی عمرزی

درگیری بی پیشینه ی ملت ما با عناصر بیرونی، درونمایه ی قضایای بیش از سه دهه ی افغانستان را در تلاطمی مواج می سازد که با هر تاب آن، رشته ی فهم امور سیاسی درهم می شود. از این جاست که در طول سالیان بحران، منافع ملی با وضاحت موضع سیاسی، تعریف نمی یابند که آن چه در این میان بسیار تاریک می ماند، بررسی تقابل با کشور های بیرونی است.
متاسفانه با حضور نقش بیگانه، جناح موافق داخلی، پس از آن که مطمئن می شود بقا یافت، موضوع برخورد در حد طرف «بلندمرتبه» پذیرفته می شود. بنابراین، فهم ما از دانش سیاسی، در حد سقوط در منجلاب منافع بیگانه قرار می گیرد.
 پس از کودتای 7 ثور، برداشت حلقات رهبری افغانستان از تقابل با بیگانه، مسیری را نگشود که با طی طریق آن، از تجربه ی برخورد ها، فهمی حاصل شود که اگر می شد، بخشی از دشواری های ما که با تنوع سیاست های بیرونی، بر اساس منافع رژیم ها و کشور ها تنظیم شده اند، منافع ملی افغانان را در جهت خواسته های دیگران، طرد نمی کردند.

در مورد بقیه

مصطفی عمرزی

دوست عزیزم، خالد قاسمیار، که در یک شرکت طباعتی، کار می کند، تعریف کرد: در دفتر نشسته بودیم که یکی از نامزدان شورای ملی با 20 تن مسلح، نزد ما آمد. ترتیبات امنیتی آنان به اندازه ای شدید بود که تمام اطراف دفتر را که در منزل اول یک مجتمع رهایشی قرار دارد، محاصره کردند.
نامزد مذکور با 20 شعار متنوع، سفارش چاپ بلبورد، بروشور، بنر و ویزت کارت می دهد. تنوع شعار های این نامزد، دوستان همکار خالد را تشویق می کند که آن ها را بررسی کنند. ماحصل این مطالعه، دست یافتن به ایدیالوژی ای بود که بسیار با کار یک وکیل در شورای ملی افغانستان، همخوانی نداشت. به گفته ی خالد، در یکی از شعار ها نوشته بودند: تحقق قانون اسلام در سراسر جهان.
یک نمونه ی دیگر در بلبوردی که در چهار راه سرسبزی شهر کابل نصب کرده، نوشته است: قربان محمد.

دخت محزون

هارون انصاری

این است داستان دخت آشفته و تنها
دخت غلطیده در خون، دختر دریا

دخت جوان با هزاران امید و رویا
آشنا شد با جوان محترم و خوش نما

چون آشنایی شان تبدیل شد به دوستی
با اتفاق هر دو خانواده شدند نامزد ها

 مدتی زنده گی گذشت بدین منوال
از گوشه ای خواستگار پولدار شد پیدا

از آن زمان مخالفت ها شدند شروع
ازدواج با جوان نادار از سوی پدر و کاکا