مَشک مشکوک

مصطفی عمرزی

متنازع شدن ارزش های ملی که پیوسته به هویت سیاسی، تعریف می شوند، مردم ما را همیشه نگران کرده است که اگر وحدت جغرافیایی آنان درهم بریزد، دیگر چه باقی می ماند؟ حتی تندروترین منتقدین تنظیمی و جناحی افغان ستیز نیز سعی کرده اند رسوم احترام سیاسی را به جا آورند؛ زیرا می دانند اگر زمینه ی ابراز وجود (افغانستان) وجود نداشته باشد، هیچ نوع تفسیر و تعبیر آنان از تاریخ، برآورده نمی شود. رسم احترام، به ویژه به سرود ملی، یک امر بی نهایت مهم و عدول از آن، معادل خیانت است.

شکستن عرف دیپلوماتیک

مصطفی عمرزی

پس از رسانه های ایرانی و تاجکستانی که همواره سعی کرده اند طی حرکات کژدار و مریز، ارزش های ملی و سیاسی افغانستان را متنازع بسازند، حداقل در یک نمونه ی روسی (اسپوتنیک افغانستان- قبلاً دری) نیز می خواهند خاطرات بد ما از بیگانه را تداعی کنند.
وب سایت اسپوتنیک افغانستان در قطار رسانه هایی که به دری افغانی و پشتو نشرات می می کنند، یکی از بدترین رسانه هاست. باری در کنایه ای نوشته بودم شاید یکی یا تعدادی با تخلص های خر-آسانی یا مجوسی/ فارسی عقب این دستگاه نشسته اند و فقرفرهنگی ای را به نمایش می گذارند که در افغانستان با سمبول های ارتجاع سقوی، افراد، اشخاص و نشانی های آن آشکار و هویدا می باشند.

خوان خالی

مصطفی عمرزی

بعضی با آن چه در عمل ثابت می کنند، صحت و سقم آن چه پیرامون آنان پرداخته می شود را آسان کرده اند. اگر به مصداق معامله ی به مثل، مثل پدرامی ها شویم، ناگزیر باید به فحش و توهین پرداخت، اما چون رعایت اخلاقی را اصل می دانیم، بهتر است به کسانی مجال دهیم که با سلوک و رفتار خود، حتی خوشباورانی را آزرده می سازند که پیرامون آنان اغماض می کردند.
آخرین اعلامیه ی پدرام که بزرگ ترین اشتباه مسعود و ربانی، دشمنی با پاکستان بود، همه را از او فراری داد و این مرغ سخن از قفس پریده در فضای رسانه های در کمین نشسته، دیگر قابل برگشت نیست.
همه می دانند که اگر خوردنی پاکستانی را از خوان مسعود و ربانی بردارند، در آن سفره، به جز فقر فرهنگی و سیاسی که در ارتجاع دوم رونما شدند، چیزی نمی ماند.

خبط های فاحش

مصطفی عمرزی

فکر می کنم تلخ ترین خاطره ی ما از هرج و مرج سیاسی اشرف غنی، تنقید بی جا به گذشته و بزرگان افغانستان باشد. «زیر سوال بردن مشروعیت تاریخی» در کنر، فراموش ناشدنی است. هرگونه خبطی که از بالا یا افراد متشخص و مشهور صادر می شود، زود به حربه و وسیله ای مبدل می شود که تا زمان رفع، هم باعث تضعیف شده و هم زمینه می سازد تا به نفاق و شقاق افزوده شود.
کاری با این نداریم که دری فارسی، فارسی دری یا دری افغانی و غیره، اما دولت ها بر اساس ماهیت و مولفه های حقوقی، از نام ها و شهرت هایی ساخته شده اند که در حفظ حقوق و منافع اتباع آن ها بسیار مهم اند؛ هرچند هنوز خیلی زود است تا مفاهیم ادبی را برای نیاز های سیاسی تطهیر و آماده بسازیم؛ زیرا تنها کوشش کوچک رسمیت دری نیز آن قدر زیر امواج تنقید و فشار قرار دارد که اگر همت فرهنگیان پشتون، هزاره، اوزبیک و تاجک نبود، حداقل در 18 سال اخیر، قبرستانی می شد.

د استادانو او شاګردانو د پام وړ!

عبدالله وردک، انګلستان - جولای - ۲۰۱۹

ګرانو او قدرمنو وروڼو او خویندو! السلام علیکم‌ و رحمت الله و برکاته! لله (ج) د وکړي، چې ټول روغ او جوړ وئ.

ګرانو او قدرمنو لوستونکو!

د استاد او شاګرد ټولې اړیکې، باید د یوه معنوي پلار، او اولاد په شان وي. یو شاګرد به هېڅکله هم خپل ښه او بد استادان هېر نکړي. د ښه استاد مقام ډېر لوړ دی، او هغه هېڅوک هم ټیټولای نشي. همدارنګه، د بد استاد مقام بیا تر ټولو ډېر ټیټ دی، او هغه هېڅوک هم لوړولای نشي.
هغه استادان، چې په ډېر پاک نیت، او اخلاص د وطن د ځوان نسل په تعلیم او تربیه کې، شپه او ورځ هلې ځلې کوي، هغوی ته د الله (ج)، د خپلو پاکو هلو ځلو، عظیم اجرونه ورپه برخه کړي. آمین یارب العالمین.
همدارنګه، هغه استادان، چې خپلې دندې، په سمه توګه سرته نه رسوي، هغوی ته د الله (ج) توفیق ورپه برخه کړي، چې خپلې وظیفې په سمه توګه سرته ورسوي، او کنه، نو بیا به بهتره دا وي، چې هغوی خپلې دندې پرېږدي، او خپلو ځانو ته نور مصروفیتونه پیدا کړي.

غزل

حیات الله بخشی

 ديده ام دلبر من موی تو کژ
همچو موی تو بود خوی تو کژ

بخت و اقبال مرا کرده چو خود
حلقه های خم گیسوی تو کژ

بنماید به نظر سرو چمن
پیش سروقد دلجوی تو کژ

گر شوم خاک و برد باد مرا
نروم من ز سر کوی تو کژ

 کژ کنی زنده گی ام گر که به من
 نگرد نرگس جادوی تو کژ

مکتب

حیات الله بخشی

 ره گشای راه انسان، مکتب است
ره نمای شخص نادان، مکتب است

در میان کارزار زنده گی
قوت بازوی انسان، مکتب است

با یقین از روی اخلاص کن قبول
 آیه های حکم قرآن، مکتب است

در امور شرع انورکن یقین
 رکنی از ارکان ایمان، مکتب است

 نردبان قرب عز و منزلت
نزد هر دانا و نادان، مکتب است

سی وی انگلیسی

مصطفی عمرزی

کتاب «نبرد من» (نوشته ی آدولف هتلر) را خوانده اید؟ با رواج تاریخ سازی های سیاسی و تعمیم نظریه ی مردود آریایی، مجریان سیاست های تبعیض نژادی یا نازی ها را همه می شناسند.
سال ها قبل از این که کتاب «نبرد من» را بخوانم، از دوستان و نزدیکان می شنیدم که هتلر گفته است: اگر سربازم افغان باشد، افسرم ترک و سلاحم ساخت جرمنی، تمام دنیا را اشغال می کنم.» جالب تر از همه، چند گونه بودن این روایت است.
روزی در صفحه ی فیس بوک شبنم ثریا، آوازخوان و رقاصه ی مشهور تاجک که قبل و بعد از حج نیز با هنر و بدنمایی های حجاب و دامن های کوتاه، بیش از هتلر و فلسفه ی آریایی، کسب مخاطب می کند، پُستی را شریک ساخته بودند که با کمی تفاوت، روایت هتلری را دگرگون می کرد. در آن پُست، به جای سرباز افغان، سرباز تاجک به کار رفته بود!؟ تذکار این گفته ی هتلر همواره با ذوق و هیجان نزدیکان و دوستان توام می شد.

افسانه پردازی و حقیقت تاریخ

مصطفی عمرزی

در حوزه ی تاریخ نویسی ما تا زمانی که مولفه های بنیان اندیشی، برداشت های تاریخی را از ریشه متفاوت بسازند(واقعی)، رجوع به کتب قدیمی که به خصوص در تاریخ نویسی فارسی، بخشی کاملاً به افسانه و داستان های کودکانه شبیه می باشد، متاسفانه یک زمینه ی پُر استفاده مانده است.
هنوز هم تعدادی بی توجه به سنت جعل تاریخ نوشتاری که خود قدامت طولانی دارد، فقط کتاب ها را اصل می دانند. سر فرصت «در باب نسخه های خطی»، آن چه از روشنگری های نو یافته ام را با افغان ها شریک خواهم ساخت؛ زیرا عدم شناخت پدیده ی «شعوبیه» (نهضت تاریخی جعل، ضد اسلام و مسلمانان) با رنگ آمیزی گذشته و ضعف های آشکار مردم که از عدم شناخت بنیانی منشه می یابند، به توهمی منجر شده اند که ماحصل آن ها مصادره ی تاریخ منطقه در ادعای خراسانی- فارسی است.

هر دو سوی ماجرا

مصطفی عمرزی

اصرار در موضع سخیف، شماری را جری کرده است که وقتی پیرامون تاریخ و بزرگان ما یاوه می بافند، می پندارند گویا به فهمی رسیده اند که در واقع یک طرفه است. گاه از خود می پرسیم اگر وجاهت بزرگانی چون شاه امان الله، زیر سوال برود، آیا جایی برای بچه ی سقا می ماند؟
ما در تقابل سیاسی جدید، در تنازعی که معلوم نیست چه زمانی پایان می یابد، در تکدری  به سر می بریم که دروغ، کتمان حقایق و تحریف، جزو کار های فرهنگی آن به شمار می رود. در حالی که سعی ما برای قناعت جمعی، مستندسازی و برهان را اصل می شمارد، گروهک های افغان ستیز از رهگذر دروغ، توهین و افتراء می کوشند به تجمعی کمک کنند که در توهم و سوء برداشت، فقط می توانند سیاهی لشکر هایی شوند که با چشمان کور، مستعد استفاده ی ابزاری اند.

توسعه ی جغرافیایی امپراتوری احمدشاهی
(یک تحلیل تاریخی مورد نیاز)

مصطفی عمرزی

علاقه مندان تاریخ در افغانستان، عموماً با دو نوع نوشتار تاریخی مواجه اند. یکی شکل کلاسیک می باشد که اکثراً از تحلیل عاجز است و با شرح و ثبت رویداد ها می گذرد. در این جنبه، یک بخش دیگر به نام روایت نیز قرار دارد که با ماهیت افسانه یی، حتی غیر قابل قبول می شود.
شکل دیگر تاریخ نگاری در افغانستان، بر اساس داده های مکتبی ست که با اسلوب ها، منابع، فهارس و دسته بندی آن ها شکل می گیرد. این نوع، هرچند بهتر است، اما اثرات و تبعات منفی سیاست های رقابتی بر آن ها، بخش هایی از تاریخ ما را آلوده کرده اند؛ مانند جعلیات آریایی، خراسانی و فارسی که در تمام آن ها به غرض و حجم، توجه می شود.

ضرورت یا مجبوریت؟

مصطفی عمرزی

صدای بلند رییس دولت که احساساتی می شود، صد ها نمونه ی ضعف هایی را منتقل می کند که تعجب می کنیم، اگر این دولت این قدر مشکل ندارد، چرا سطح آن ها در حال صعود است؟ اگر مخالفان واقعاً ناچیز استند و پرستیژ طرف شدن حکومت را ندارند، چرا پرستیژ دولت در برابر واقعیت هایی که گاه خشونت آن ها با اعمال حملات و سزا های خشن، رسانه یی می شوند، صورت می گیرند؟
کوچک نمایی مشکلات، خیانت است. مثلاً می خواهید کوهنوردی کنید! اگر موضوع را به شما به حد سفر به تپه، وانمود کنند، اخبار تلفات کوهنوردان نیز معمولی می شود. می دانیم که گاه ایجابات سیاسی و اهمیت سری بودن بعضی مسایل مانع می شوند که حقایق به گونه ای که اند منعکس شوند، اما این نباید به فرهنگ غلط پنداری تبدیل شود.

دختر افغان زمین

مصطفی عمرزی

واکنش های برخاسته از احساسات، نه فقط عامل کج فهمی می شوند، بل در گذشته ی ما به فاجعه ی تاریخی نیز مبدل شده اند. خصومت ها و گرمای بیش از حد مذهبی، شاه امان الله را مهاجر کردند. عامل بیگانه در جایش، خصومت های خودی که تابع واکنش های جاهلانه بودند، سال ها پس از سقوط امانی، ما را عذاب می دهند که اگر آن مخالفت ها نبودند، عمر آن روزگار خوش، دیر می پایید.
در میان صد ها صدای خوش که توان هموطنان را به نام افغان، هنری ساختند، صدای آریانا سعید، همیشه باعث فرحت مردم است. این دختر با استعداد افغان در بیش از یک دهه، از نزدیک با افغان ها در تماس است و با شگفتی های آواز و موسیقی، مفاهیم خوب، انسانی و افغانی ما را بهتر از هزاران کار سیاسی و قلمی، تعمیم می دهد.

آفتابهء رومی
(سابقهء امریکا در «هدیه»ء اشیای تقلبی به افغانستان)

دکتور رضا مرادی غیاث آبادی
ماجرای شیردال تقلبی و پیشکش کردن شغال‌های رنگ‌آمیزی شده، خاص ایران نبوده و درست چند روز پیش از این واقعه، دولتمردان افغانستان نیز دقیقاً به همین شیوه بازی داده شدند و چند «طاووس علیین شده» با شلوغ‌کاری و هوچی‌گری و عکس‌های یادگاری به آنان «هدیه» گردید.
به گزارش «ادارهء مهاجرت و گمرکات ایالات متحده»، در تاریخ نهم سپتامبر ۲۰۱۳ (۱۸ سنبلهء ۱۳۹۲) یعنی درست ۱۸ روز قبل از بازی دادن ایرانیان، یک آفتابهء رومی و چند شیء طلایی که به سده‌های پنجم قبل از میلاد و بعد از آن منتسب شده و همگی قلابی و «شیردالی» هستند، به افغانستان داده شد.
در این مراسم معاون دفتر امنیت داخلی ایالات متحده گفته است: «افغانستان یک کشور پُر افتخار در زمینهء میراث فرهنگی است.»

مجسمه های مرجوعی انگلستان به افغانستان، تقلبی هستند!
دکتور رضا مرادی غیاث آبادی

(۱۸ سرطان ۱۳۹۸):

بی‌بی‌سی فارسی خبر داده است که بریتانیا با تأیید و تصدیق جان سیمپسون (با جان سیمپسون دیگری که با هواپیمای آیت‌الله خمینی به ایران آمد، اشتباه نشود) نُه سردیس متعلق به مجسمه‌های بودایی را که طالبان از افغانستان به لندن قاچاق کرده بوده‌اند، «از روی حُسن نیت» به افغانستان بازمی‌گرداند. مشابه همان حُسن‌نیت دولت آمریکا در تحویل جام شیردال تقلبی به مسئولان دولت آقای روحانی و نیز تحویل آفتابه به دولت افغانستان. این که این آثار سال‌ها پیش و در فرودگاهی در لندن از طالبان ضبط شده (و تاکنون هم خبری در موردش منتشر نشده)، قصه‌ای ست که برای توجیه و سابقه‌تراشی و کسب هویت برای آثار لازم بوده است.

غزل

حیات الله بخشی

 دو دستت را حنا کردی، چه خوب کاری به جاکردی
دلم بردی بلا کردی، چه خوب کاری به جا کردی

لبانت لاله گون کردی، زدی خالی به پهلویش
خودت را خوشنما کردی، چه خوب کاری به جا کردی

گهی چشمک زدی بر من گهی با صد ادا و ناز
نگاه ها از قفا کردی، چه خوب کاری به جا کردی

به مژگانت زدی ریمل که خون عاشقان ریزی
بدین افسون بلا کردی، چه خوب کاری به جا کردی

دلی دادم برای تو و لیکن خاطر اغیار
دلم را زیرپا کردی، چه خوب کاری به جا کردی