از جغرافياي جهان سوم

مصطفی عمرزی

پس از پايان حاكميت ها و سلطنت هاي فراگير تباری ما در منطقه كه هر يك باوجود گذار از مشكلات و تجاوز بيگانه گان، اسناد زیادی در امور روشنفكري، مدني، فرهنگي، سياسي و اجتماعي دارند، بخشي كه امروزه افغانستان نامیده می شود‌، در حالي كه در    هاله ي قيود استعمار انگليسي، مکدر شده است، اما تا كودتاي منحوس 7 ثور و بالاخره تجاوز غير قابل بخشش شوروي نیز تثبيت می شود، گاه به نام جزيره اي كه به هيچ كجاي دنيا منتهي نمي شود، مورد نقد قرار مي گيرد.
تاريخ منطقه، گواه است كه همسو با تاريخ معاصر افغانستان، از چین تا تركيه و از بخارا تا درياي هند، عقب ماني ها، استبداد و چپاول، نمونه هایی دارند که در بخش های بزرگ آن ها تاکنون نیز حقارت بخارايي،‌ مغولی، پارسی، خراسانی و همانند، حس می شوند.

آتش زدن مکاتب، آتش زدن زنده گی است

نوشته ی محمد اسماعیل یون
برگردان از پشتو به دری: مصطفی عمرزی

یادآوری:
اين نوشته به عنوان سرمقاله ی شماره ي 2- 1387 نشريه ي «قلموال»، به نشر رسیده است.
پس از آن که جاپان در جنگ دوم جهاني شكست خورد و زيان هاي سنگيني را متحمل شد، با مساله ي بازسازي مواجه می شود. اين كه بازسازي را باید از كجا و چه گونه آغاز كرد؟ زیر بحث های جدی قرار گرفت.
بعضی وكيلان پارلمان جاپان گفتند كه کشور شان زراعتی شود. گروهي گفتند بايد صنعتي شود، زیرا از اين طریق، آبادی ممکن بود و هم می توانستند مصایب جنگ را برطرف کنند؛ ولي وكيلی می گوید:
«جاپان، انساني شود! به اين مفهوم كه بايد بیش از هر چيزي به آموزش توجه کنیم. وقتی در زمینه ی آموزش، پيشرفت قابل ملاحظه یافتیم، مي توانيم كشور را زراعتی و هم صنعتي بسازیم؛ اما اگر دانش نداشته باشيم، نه زراعت خواهیم داشت نه صنعت.»

درس هایی از سومين انتخابات رياست جمهوري
(در خلوت هاي خود، چه مي گفتند؟)

مصطفی عمرزی

نتایج انتخابات طولاني و نفس گير افغانستان در سال 1393 شمسی، اندوهبار شدند، اما تجربه اي كه از آن ها به دست آورديم، سهم خارجیان را نیز در اداره ي كشور ما تثبيت كرد؛ هرچند با تحميل اداره اي از نوع ادارات قبلی، اما با حمایتی که مردم ما کرده بودند، اميدواري هایی زاده شدند كه ديگر هرگز در انحصار جريانك ها و گروهک هایی كه با پيروزي عبدالله عبدالله، خواب بازگشت به حاكميت چهارساله را مي ديدند، قرار نخواهيم گرفت.
اين كه انتخابات رياست جمهوري سال 1393، چه محتوا و پي آمدي یافتند، بحث مستقلی  را ايجاب مي كند. در این جا مي خواهم توجه مردم را به اين نكته جلب كنم كه با شناختي كه از اعضاي تيم «رقيب تحول و تداوم» داشتيم، بي توجهي ها و ضعف هايی كه سر زدند، اگر کاملاً غافل مي ماندیم و در خواب رفته گی سياسي به سر مي بردیم، چه سرنوشتي را براي ما رقم مي زدند؟

د پامیر لمنو کې سفر: د تصویر په ژبه

 د قرغیزستان او تاجکستان تر منځ لویه لاره د نړۍ له ډېرو سختو لارو یوه ده. پر دغه لار تګ ته یوازې ډېر زړور سیلانیان زړه ښه کوي. د بي بي سي ډېو سټیمبولس د دغې لارې پر لوړو ژورو سفر ته وتلی و.
د مرکزي اسیا له یوه سره تر بله
د قرغیزستان له اوش ښاره د تاجکستان تر دوشنبې ښاره ۱۲ کیلومتره اوږده لاره سفر د هر کس د وس چاره نه ده، خو هغه مساپر چې د دغې لارې مزلونه وهي، خورا په زړه پورې واورینې څوکې، دښتې. له څلور زره متره هم لوړې درې ویني. د دغې لارې اوږدو کې د انسانانو پرتله ډېرې مارکوپولو غرڅې او پړانګان لېدل کېږي.

رياستي که نيمه رياستي نظام؛ کوم د هيواد په ګټه دی؟

په داسې حال کې چې د افغانستان ولسمشرۍ ټاکنو لپاره د نوماندانو نومليکنه روانه ده؛ سر له اوسه د ځینو احتمالي نوماندانو د ټکټونو له ادرسه د اوسني رياستي نظام د بدلون او په نيمه رياستي نظام يې د اړولو خبرونه ورکول کيږي. هغوی چې د ولسمشر غني سياسي مخالفان او حکومت منتقدين دي؛ د اوسني نظام د بدلون غوښتنه کوي خو ولسمشر غني بيا وايې چې رياستي نظام ورته سره کرښه دی او په هیڅ صورت کې به له چا سره د اساسي قانون او د نظام د بدلون پر سر معامله ونه کړي. دغه خبره ممکن په راتلونکو ټاکنيزو مبارزو کې د ولسمشرۍ د نوماندانو تر منځ د اختلاف ټکی اوسي.

اگر حاشا مي كنيم، آزرده نشوند!

مصطفی عمرزی

 سهم تبار ما با احياي کشور، رونق دوباره ي مركزيت ها و بالاخره آن چه كه ما را جزو مقال ملت ها، بين المللي كرد، نه قابل انكار است و نه چشم پوشي. اين كه اين ايجاد با نام هاي افغان و افغانستان، حقیقت ماست و نسبت به هر ايستگاه تاريخ افغانستان، مستند و ارزش دارد، چه بخواهند و چه نخواهند، مُهر جهاني نيز خورده است.
در روزگار ما تضمين هستي و بقاي انسان در جايي كه رفاه داشته باشد، مولفه ها و اجندا هايی مي خواهد كه هركدام پيوسته به باور های ملي، پدیدار های اقتصادی و آزادي هاي مبني بر فرهنگ ها و تجربیاتی که شاخص های ملی اجتماعی را مي سازند، به وجود می آیند. بنابراین کسانی که از این روند، کنار می روند، با اختیار انزوا، بیش از همه، زیان خواهند کرد.

محكمه، خود قابل محاكمه است

نوشته ی محمد اسماعیل یون
برگردان از پشتو به دری: مصطفی عمرزی

یادآوری:

اين مقاله در شماره ي 2- 1383 نشريه ي «قلموال»، به نشر رسيده است.
در كتابي خوانده بودم: «مردم مي گويند اين شخص آن قدر چشم سفيد است كه با لباس، داخل چشم مي شود»، ولي من نمي پذيرفتم؛ زيرا چشم، بسيار كوچك است. نه فقط  لباس، اگر گردي نيز داخل آن شود، باعث عذاب مي شود.
وقتی اندكي بزرگ شدم، آگاه شدم كه مردم نه تنها با لباس، بل با موتر ها و تعمير ها نیز داخل چشم مي شوند. بعضی هيچ چيزي نداشتند، ولي امروزه موتر ها دارند و عمارات برپا می کنند. وقتی به آنان بگويد: اين ها را از كجا آورده ای؟ بلافاصله پاسخ مي دهند: چه چيز را؟ اين چی است بابا! اين كه هيچ چيزي نيست. آنان با تمام آن ها داخل چشم مي شوند.

این داستان واقعا خوشم آمد بسیار زیباست
داستان کوتاه و پند آموز حتمآ یک بار مرور کنید !!

یک پیرمرد در دامنه کوهای دمشق هیزم جمع میکرد ودر بازار می فروخت تا ضروریات خویش را رفع کند.
یک روز حضرت سلیمان ع پیر مرد را درحالت جمع اوری هیزم دید دلش برایش بسیار سوخت تصمیم گرفت حالت زندگی پیرمرد را تغیر دهد یک نگین قیمتی را برای پیرمرد داد که بفروشد تا در زندگی اش بهبود آید
پیر مرد ازحضرت سلیمان ع تشکری کرد وبسوی خانه روان شد و نگین قیمتی را به همسرش نشان داد همسرش بسیار خوش شد ونگین را در نمکدانی گذاشت یک ساعت بعد بکلی فراموش اش شد که نگین را کجا گذاشته بود
زن همسایه نمک کار داشت نمک دان را باخود برد بالای نگین چشم پوشی کرد خود را خاموش گرفت پیر مرد بسیار مایوس شد بالای زنش قهر کرد که نگین را گم کرده وخانم پیرمرد هم گیران میکرد که بالای من چه شد که نگین را گم کردم چند روز بعد پیرمرد به طرف کوه رفت درانجا با حضرت سلیمان ع روبرو شد جریان گم شدن نگین به حضرت سلیمان ع قصه کرد .

سفر محمد داوؤد خان به لیباء

امین الدین «سعدی ـ سعید افغانی »

برادر محترم: قاسم باز بتاریخ (۵/۸/ ۲۰۱۷  م. ) در فیسبوک خویش نوشته اند : «یک وقت ما هم رهبری داشتیم.»
«عبدالمجید باز سریاور مقام ریاست جمهوری مرحوم محمد داوؤد خان از سفر شهید سردار محمد داوؤدخان به کشور لبیی یا ( لیبیا )چنین حکایت نمود.
وقتیکه طیاره ما در میدان طرابلس لیبی به زمین نشست طبق معمول و طرز العمل دیپلوماتیک پیشروی هر زعیم و رئیس جمهور یک کشور ذعیم و یا رئیس جمهور کشور مهماندار میرود ، همچنان پیشروی صدراعظم ، صدراعظم کشور مهماندار، زمانیکه ما از طیاره در میدان هوایی طرابلس پایان شدیم دیدیم که معمرالقذافی حضور ندارد، وی عوض خود معاون خویش را بنام عبدالسلام جلود روان کرده، وقتیکه محمد داوؤدخان این صحنه را دید متاثر شد هنګامیکه عبدالسلام جلود در موتر همرای محمد داوؤدخان و بنده یکجا نشست، و وی مایان را تا اقامتګاه ما، ما را مشایعت کرد ، بمجرد داخل شدن ما در اقامتګاه انها ترتیبات یک عصریه و چای را ګرفته بودند.

ايران د افغانانو که د طالبانو دويم کور دی؟

په داسې حال کې چې په 2012 کال په جنوري مياشت کې والسټريټ ژورنال ورځپاڼې خبر ورکړی و چې ايران په زاهدان ښار کې طالبانو ته دفتر پرانیستی دی خو ايران دا خبر رد کړ؛ اوس په تازه کې وسله والو طالبانو ويلي چې ايران د افغان ملت دويم کور دی. ذبيح الله مجاهد چې ځان د طالبانو وياند بولي؛ له يوې ايراني رسنۍ سره په خبرو کې تاييد کړې چې ايران د افغان ولس لپاره دويم کور دی. په 2012 کال کې د والسټريټ ژورنال ورځپاڼې د راپور رد کولو څخه وروسته بيا په 2015 کال کې يو ځل بيا همدغې ورځپاڼې د بهرنيو چارواکو له قوله وويل چې طالبان د ايران په مشهد کې دفتر لري. هغه مهال سرچينو والسټريټ ژورنال ته ويلي و چې په مشهد کې د طالبانو دفتر له 2014 کال څخه فعال شوی او په ډير کم وخت کې يې په طالبانو کې پراخ نفوذ پيدا کړ.

عمران خان ولې د عربي اماراتو د شهزاده موټروان شو؟

6 جنوري 2019 - 16 مرغومی 1397

عمران خان يې د هرکلي لپاره هوايي ډګر ته ورغلی و او د لومړي وزیر تر دفتره يې موټر پخپله وچلاوه

د ابو ظبۍ وليعهد شیخ محمد بن زاید ال نهيان د یکشنبې پر ورځ اسلام اباد ته تللی و او د پاکستان د لومړي وزير عمران خان په ګډون يې له يو شمېر چارواکو سره ليدلي دي.
عمران خان يې د هرکلي لپاره هوايي ډګر ته ورغلی و او د لومړي وزیر تر دفتره يې موټر پخپله وچلاوه.
د عمران خان دې کړنې پاکستان کې پر خواله رسنيو بېلابېل غبرګونونه درلودل. ګڼو کسانو پر ده نيوکه کړې او وايي چې دپيلوماتيک اصول يې تر پښو لاندې کړي، خو بله خوا بيا ځينو خلکو د ده دغه کار ستايلی او وايي په درناوي يې د خپل مېلمه هرکلی او کوربتوب کړی دی.

فقر، منشای مشکلات است

نوشته ی محمد اسماعیل یون
برگردان از پشتو به دری: مصطفی عمرزی

یادآوری:

اين مقاله در نشریه ای در كابل و در مجله ي «رنا» در ننگرهار نيز به نشر رسیده است.

تراژیدی جاري افغاستان، دلایل گوناگون دارد:

عوامل سياسي، مداخله ي خارجي، ارزش و موقعيت جيوپوليتيك افغانستان، وجود تنظيم هاي دستپرورده ي بيگانه و فعاليت هاي نادرست سياستگران نااهل. اين همه در مکان و زمان خويش، باعث عقب ماني ها و بي ثباتي های افغانستان شده اند. افزون بر اين ها، بعضی عوامل اساسي ديگر نیز وجود دارند كه باعث تحمیل عوامل بالا شده اند. در اين ميان، فقر نیز مهم شمرده می شود.
فقر، بستر جنگ ها و دشواري ها را مساعد مي سازد. فقر، رنگ ها و انواع مختلف دارد: فقر سياسي، فقر ذهني، فقر اقتصادي، فقر فرهنگي و غيره، ولي در كُل، دو فقر: يكي مادي و ديگری معنوي، زیانبار تر اند. بخش هاي ديگر، جزو همين ها بوده و در بي ثباتي جامعه، نقش اساسي دارند.

همه را به يك معني مي گيرند

مصطفی عمرزی

كافي ست رويداد ناخوش آیندی از يك آدرس مشخص و منفرد پشتوني رونما شود، آن گاه خواهيد ديد تراوشات مغز هاي ميراث مداحان درباري كه كارنامه ي فرهنگي آنان اجازه نداده است اين سلسله، سري در امور خير نيز داشته باشند، براي چند سال آينده، حتي استراتيژي خواهند ساخت ضمن ترويج فرهنگ ابتذال، مقال پشتون ستيزي را گرم نگه دارند. بنابراین از اين طريق‌، فشار براي كسب امتيازات نامشروع و سر سيري لقمه ي پنج سيري را با جرثقيل خارج، در جلو دهان شان نگه می دارند كه اگر هم خورده نتوانستند، تا زمان تعفن و گنده گي، دستان شان براي چپاول بيشتر، درگير دهان شان نباشند.
در اين كوتاه سخن، هدفم از جلب توجه وطنداران، اين است كه دقت كنيد دشمنان نادان و بيمار از هيچ فرصتي براي تاختن و كاستن از شان ما كه در نهايت، كاستن از سهم ما خواهد بود، تغافل نمي كنند.

د جدې غونډه د ايران او سعودي د خپلمنځي رقابت ښکار شوه

په داسې حال کې چې ټاکل شوې وه په روانه اونۍ کې د افغان سولې په تړاو د سعودي عربستان په جده ښار کې غونډه ترسره شي چې په کې به د امريکايې، پاکستاني، سعودي او وسله والو طالبانو د استازو تر څنګ د افغان حکومت استازي هم ګډون ولري؛ خو ايران ته د وسله والو طالبانو له سفر وروسته سمدستي دغې ډلې د سعودي عربستان د جدې له غونډې انکار کړی دی. د دغې ډلې وياند زبيح الله مجاهد ويلي د جدې ناسته يې په پلان کې  نه وه او نه به په کې  ګډون وکړي. د مجاهد په وينا د جدې  ناستې کې يې ګډون په اړه پلان نه لري خو د افغانستان روان کړکېچ د پای ته رسولو په موخه به له امريکايانو سره خپلو خبرو ته دوام ورکړي.

دگم انديشي و واقعيت ها

مصطفی عمرزی

وقتي در جا هاي «مورد دار» تاريخ خویش گير مي افتيم، زماني كه مساله تنقیدی هم باشد، هرگز از تاثيرات زهرآگين بغض ديگران، بركنار نمانده ايم. متاسفانه در عکس قضیه، از پرداز هايی نیز متاثر شده ایم كه طرف مقابل براي بزرگ نمايي خویش، بيماري خيالبافي را شيوع مي دهد.
دگم ناشي از تمام موارد حاكم بر جامعه، بدتر از همه، ما را درگير گونه اي از غرور و اعتماد به نفس كاذب مي سازد تا در شعاع آن فراموش كنيم نياز هاي انساني ما با نوع گرايش هایی كه از همه جايش حماسه و پيكار مي ريزد و مجریانش مردماني با دستار هاي بلند، حاضر اند براي هر نوع ديگر  قوالب حماسي كه تجربه نشده باشد، خودشان را فدا كنند، تردید برای گام های بلندتر را بیشتر کرده است.

فرهنگ شکایات

نوشته ی محمد اسماعیل یون
برگردان از پشتو به دری: مصطفی عمرزی

یادآوری:

اين مقاله در شماره ي 2- 1387 شمسی نشريه ي «قلموال» به عنوان سرمقاله، نشر شده است.
در سه دهه جنگ، روي اکثر ارزش هاي افغانستان، ابر های ابهام گسترده شدند. بسياري از معيار هاي عرصه ی زنده گي، كمرنگ شده اند. مردم، راه را گم كرده اند. درست و نادرست، خدمتگار و تخريبكار، اکثراً مکتوم مانده اند.
بوته ی انتقاد، پيش از وقت رشد كرده است. پس از رژيم اختناقي (امارت طالبان)، ديموكراسي مهارگسیخته فرا رسيد. دشواري ديگر اين است كه مردم را در طی طریق سياسي، دچار هرج و مرج می کنند.