د افغانستان د خپلواکۍ سلمه کلیزه

خپلواکي مو اخيستې؛ خو څنګه يې وساتو؟

د زمري اته ويشتمه د افغانستان په تاريخ کې هغه وياړلې ورځ ده چې د دې هيواد دوست او دښمن، افغان ولس او بهرنيان يې نه شي هیرولی او تر ابده به د تاريخ پاڼې پرې زرينې وي. افغان ولس يې ځکه نه شي هيرولی چې په دغه ورځ ستر غازي امان الله خان د خپلو نورو مجاهدينو سره اوږه په اوږه د نړۍ د هغه زبر ځواک په مقابل کې بريا ته ورسيدل چې لمر يې په امپراطورۍ کې نه ډوبېده. په دغه ورځ ستر غازي امان الله خان او نورو همسنګرانو يې د افغانستان لپاره او د ټول افغان ولس لپاره تاريخ وياړ (خپلواکي) وګټله. ولس يې د انګليس له جال او غلامۍ خلاص کړ او د عزت او ابرو ژوند خاوندان يې کړل.

ضرورت اعتمادسازی درونی

مصطفی عمرزی

من باور دارم که گروهک های موذی، اوج کراهت منظر خویش(بازی با کارت قومی) را در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو، اگر صورت گیرد، نشان خواهند داد. این در حالی ست که متاسفانه تشتت تباری در میان اکثریت مردم افغانستان(70 درصد پشتون ها) چه در زمینه ی اجتماعی و چه در زمینه ی سیاسی، بی سابقه عنوان می شود.
طالبان با مواضع خشن که بسیاری موجه است(عدم اعتماد بر دولت های موتلف با تنظیم ها) در یک سو قرار دارند. چپی و راستی ما(جهادی و کمونیستی) هنوز بحث های نفی و طرد تاریخ قوم و خود شان را گرم نگه داشته اند و این فاجعه در فضایی واقع می شود که در جانب غیر پشتون ها در میان اکثر اقوام، سعی می شود وحدت قومی برای سوء استفاده، حاصل شود.
تکنوکراتان پشتون برگشته از غرب نیز درگیر تجارت های کلان اقتصادی، نتوانستند پل هایی ایجاد کنند که حداقل در موضوعات کلان، وحدت نظر قومی بر چپی و راستی تاثیر بگذارد.

اعترافات مستقیم

مصطفی عمرزی

حمله با تیم کودکسالار به سیستم سیاسی امریکا، ماحصل چند ماه کشیده گی میان حکومت افغانستان و ایالات متحده ی امریکا شد. این بارز ترین نمونه ی اثر استخدام افراد و اشخاصی بود که حکومت دکتور غنی به نام جوان سالاری، اما در واقع برای یکه تازی، در پیش گرفته است.
پنهان نیست که کودکسالاری های سیستم دولتی، هرگز نمی توانند مخاطب شخصی شوند که با اعتماد به نفس متفکر دوم دنیا، رییس جمهور افغانستان شده است. چنین اعتمادی، قرار گرفتن در بلندی سلسله کوه هایی ست که نهایت قله ی آن شاید به لانه ی سیمرغ افسانوی برسد.

د غني بدیل دې رامخکې شي!

دا سمه ده،چې غني به تېروتنې لري،ستونزې به وي،فرصتونه به یې له لاسه ورکړې وي،د خلکو په دسترخوان کې به یې ښه او مثبت بدلون نه وي رامنځته کړی،خو دا هم د بحث وړ موضوع ده،چې د اووه لسو ټیمونو له ډلې کوم یو یې د اوسني ولسمشر بدیل کېدلی شي؟
پر کوم یوه حساب کولی شو؟
کوم یو به یې د هېواد بېړۍ د مقصود ساحل ته ورسوي؟ او داسې ډېرې نورې پوښتنې؛خو له انصافه به لرې وي که ووایو،چې ولسمشر اشرف غني هېڅ مثبت کار ندی کړی.
یوه لویه ستونزه،چې غني موږ ته ناکام راپېژني هغه د غني د مخالفو سیاسي څېرو، ډلو،کړیو او هېوادونو او ناراضو کسانو پروپاګند او بې خرته منفي تبلیغ دی،چې له هرې ممکنه وسیلې څخه کار اخلي او د افغانستان ولسمشر په نښه کوي.

احیای شکوه تاریخی
(بازسازی کاخ های دارالامان، سراج العماره ی پروان و چهل ستون)

مصطفی عمرزی

در افغانستان عزیز، چند گونه میراث فرهنگی داریم که در زمینه ی ابنیه، چند نوع می شوند. یکی بنا های بسیار قدیمی اند که با ماهیت عصر حجر، شامل فرهنگ مغاره نشینی نیز اند. این نوع ابنیه بیشتر با تایید اعداد و ارقام، باعث می شوند از کنار بدوی بودن آن ها  بگذریم. شکل دوم، تعدد و کثرت میراث فرهنگی بودیسم و هندوییسم است که زیادترین یادگار های آن، مجسمه ها و امکان مذهبی اکثراً تخریب شده و غیر قابل استفاده می باشند. سومین نوع به دوره های پس از حضور شکوهمند اسلام می رسد که حداقل در هزار سال در مقاطع مختلف توحش، به اندازه ای ویران و تخریب شده اند که اگر جعلیات خراسانی- فارسی را نیز کنار بگذاریم، به جز چند مسجد، منار و توده های خاکی قلاع، چیزی که مستعمل باشد، ندارند.

میهن

حیات الله بخشی

 بود و هستم هست و بودم میهن است
نی زیانم هرچه سودم میهن است

دایمأ در فکر و ذکرم بوده است
در رکوعم در سجودم میهن است

گر غزل گویم سرودی هم بدان
 در غزل ها در سرودم میهن است

 دست و پا و عقل و هوشم هرچه هست
 رگ رگ جان، تار و پودم میهن است

 زآنچه گفتم یا بگویم بهتر است
 چون که جانم هم وجودم میهن است

آسیب های جداسازی سیاسی

مصطفی عمرزی

حالا که خط فکری دکتور اشرف غنی و محمد حنیف اتمر، به دو تیم انتخاباتی کشیده شده است، می توان به درک ناهنجاری هایی پی برد که چه گونه از تشتت تباری میان ما رونما می شوند.
موضع گیری های دو طرفه، دو شخصیت نخبه ی افغان از قوم معزز و بزرگ پشتون را تنها در مواضع رقابتی قرار نمی دهند، بل مبرهن است که این جداسازی عمدی، آسیب جدی به بدنه ی تباری ما شمرده می شود.
متاسفانه سیاست های کژدار و مریز دکتور غنی که در آن ها روزتاروز جای افغان ها و پشتون های نخبه کاهش می یابد، او را در نوع دیگر انزوا، شبیه آن پشتون هایی می سازد که از طیف دکتور غنی، اما برای مجبوریت ها یا آرایش سیاسی، ناگزیر اند به خواسته های تنظیمی نیز لبیک بگویند.

ارزش حضور سیاسی
(راجع به انجنیر حکمتیار)

مصطفی عمرزی

ما در چند طرف تنقیداتی درگیر استیم که بسیاری مغرضانه (بدون منطق اصلاحی) و توهین آمیز اند. این که چه عواملی باعث شده اند جغرافیای تباری ما بیش از همه خشونت طلب باشد، از اوان هفت ثور تا تجاوز شوروی و طرح های علنی پشتون ستیزی که عیناً در جای قدم های سربازان اتحادشوروی، نیرو های بین المللی را فریب می دادند تا به خانه ها و حریم شخصی ما تجاوز کنند، می توان به ریشه های بسیاری رسید که یک گروه حریص و حاکم در قدرت، بدتر از آن چه از سوی مخالفان عنوان می شود، با مردم حیله کرده اند. افزون بر این، نبود مهارت های سیاسی لازم، دست بالای جهادیست های پشتون را آن قدر کوتاه کرد که پس از تحمل سنگینی جهاد، ناگهان در برابر یک حکومت منفور و ناکامِ مشهور به «کوه تلویزیون و خیرخانه»، در انزوا ماندند. مخالفت ها با این حکومت، طبیعی بودند، اما ماوقع به گونه ای رونما شدند که پس از هفت ثور تا کنون، همه چیز به زیان ما تمام می شود. اگر حمایت کنیم نیز زیانمند می شویم و اگر مخالفت کنیم همچنان است.

د سولې قیمت د حکومت سقوط دی؟

په داسې حال کې د امريکا او وسله والو طالبانو استازیو تر منځ په قطر کې د سولې روانو خبرو ته تر پخوا اوس هيله مندي ډېره شوې؛خو دې هیلې ته د رسېدو د بیې،څرنګوالي او پایلې په اړه ځینې پوښتنې او اندېښنې مطرح کېږي. که څه هم د افغانستان د سولې په برخه کې د امریکا ځانګړي استازي زلمي خلیلزاد په ځلونه افغانانو ته په خپلو خبرو کې ډاډ ورکړی،چې له وسله والو طالبانو سره د دوی هوکړه به د افغانانو په ګټه وي او اوربند ته به زمینه برابره کړي،خو افغان ولس د دې هوکړې په اړه اندېښنې او ځينې پوښتنې لري.
په ډېرو مجلسونو کې دا موضوع مطرح کېږي،چې:

د قطر ورا او د سولې ډولۍ

ښکاري، چې د افغانستان د سولې خبرې نوې او حساس پړاو ته ور دننه شوې دي او د سولې مثلث (امریکا، طالبان او افغان حکومت) غواړي یو بل ته د سولې په راوستو کې اوږه ورکړي.د قطر په پلازمېنه دوحه کې د امریکا او طالب استازو ترمنځ د سولې خبرو اووم پړاو پیل،د سولې په چارو کې د دولت وزارت بست رامنځته کېدل او د سولې عالي شورا خوشبیني یې واضح مثالونه دي،چې د سولې د راتلو زېری راکوي.د قطر غونده په داسې حال کې پیل شوی،چې خلک،شنونکي او حکومت ورته خوشبین ښکاري او هر یو خپل نظرونه وړاندې کوي.
 اتلس کاله کېږي، چې افغانان د سولې ډولۍ ته سترګې په لاره دي،خو له دې کیسې د ګلمرجان واده جوړ شوی.
تمه ده، چې په دې پړاو کې له افغانستانه د بهرنیو ځواکونو د وتلو پر مهال وېش او دې تضمین باندې، چې د افغانستان خاوره به د نورو هېوادونو په ځانګړي توګه امریکا پر ضد نه کارول کېږي،خبرې وشي.

طالبان و نیاز ها به روابط خارجی

مصطفی عمرزی

امارت اسلامی طالبان، نه فقط بر اثر تحجر فرهنگی، دچار مشکل شد، بل با تحجر سیاسی که برعکس، مخالفان شان از نسخه های نو آن تاکنون استفاده می کنند، محدود به رسمیت شناخته شدن از سوی سه کشور پاکستان، عربستان سعودی و امارات متحده ی عربی باقی ماند.
اصرار افراطی کنونی(طرد) این گروه در مقاطعه با جهان که به هر حال خود را با قوت نظامی مطرح کرده اند، به زیان آنان تمام می شود. اگر به فرض هم آنان دوباره به قدرت برسند، نیاز ها به سیستم اقتصادی دنیا که از غرب اداره می شود و کمبود آن، کشور هایی با سرمایه ی نفت، چون ایران را به گدایی می رساند، طالبان را در جغرافیایی با مردم بسیار محتاج، حتی به حد تکفیر می کشاند؛ زیرا مردم شکم گرسنه، به راحتی می توانند از باور هایی عدول کنند که برآمد اسلام سیاسی در چهل سال اخیر نیز به مصیبت های آنان افزوده است.

خلط نکنیم!

مصطفی عمرزی

یکی از ترفند ها و شگرد هایی که گروهک افغان ستیز به کار می بندد، وانمودن جبهه ی حامی قومی از آنان است. بار ها شاهد بوده ایم که در برابر واکنش های ما، سعی کرده اند با ایجاد جبهه ی قومی، دیگران را نیز به سوی خود بکشانند. ترفند فرهنگی آن که سعی می شود به نام فارسی زبان، هویت های مردم را بدزدند، در حالی آفتابی شده که نیات سیاسی آن نیز برملا می شوند؛ اما شماری بی توجه به این که چرا در موضع دفاع، ناگزیری طرح هایی پیش می آید که آقای اصولی با تعریف مهاجرین و ناقلین، فقط بخشی از گروه هایی را نشانه رفته بود که در طرف امثال پدرام، عملاً از پیوسته گی با ایران و تاجکستان، صحبت می کنند، آزرده می شوند. در پاسخ به آقای اصولی، از قلم آقای ملک ستیز، آورده اند:

بیست و هفت میلیون مخالف

مصطفی عمرزی

اگر ارقام را درست به یاد آورده باشم، یک سال پس از ریاست جمهوری مرحوم محمد مرسی، اخوانی مصری، اخباری که از مخالفت ها با اخوان المسلمین مصر، حکایت می کردند، به ارقام سرسام آور حدود 27 میلیون نیز رسیدند. چنین مخالفت ها در مدت زمان کوتاه، حیثیت گروه سیاسی ای را ضرب سفر کردند که اگر نقش روشنگر آنان بر ضد استعمار را کنار بگذریم، معلوم بود با شعار های ایدیالوژیک، هرگز نمی توانستند نیاز های اقتصادی، امنیتی و رفاهی مردم مصر را تامین کنند.
افغان های ما که بلایای رژیم های ایدیالوژیک را با تمام گوشت و پوست، حس کرده اند، می دانند که امنیت اقتصادی و رفاهی زمانی حاصل می شود که مجموعه ی بشری و طبیعی با مدیریت هایی که سیاسی نباشند، به درستی خلط شوند.

بازی های گروهک موذی

مصطفی عمرزی

اعلام آزادی صد ها تن از زندانیان طالبان که ظاهراً با تعجیل توام شد، بعضی را واداشت در خط فکری گروهک موذی (جمعیت- شورای نظار) آن را نکوهش کنند. یاد ما نرود که از آغاز حکومت حامد کرزی، تحریف مشی ملی افغانستان، از اصول تنظیم های به اصطلاح جهادی بود. در این میان، گروهک جمعیت- شورای نظار که از تاجکستان برگشته بود، با اطمینان از حضور نیرو های بین المللی، در چند جهت فعال می شود. افزون بر انحصاری ساختن سیستم، منحرف کردن سیاست های دولت که گاه تا حد مشی جبهه ی به اصطلاح مقاومت یا در واقع عقب نشینی، مملکت را سقوط می داد، طیفی را در داخل حکومت به وجود آورد که به اطمینان می شود گفت باعث بحران بی اعتمادی بر دولت های افغانستان شده است.

لونګۍ او چادري؛ هغه ارزښتونه، چې سپک شول

لونګۍ، پګړۍ او لنګوټه، چې ځینې يې شمله هم بولي؛ اسلامي سنت او بیا په افغانستان کې د افغانانو لرغونی ملي دود دی، چې ځینو شاعرانو هم په خپلو شعرونو کې اشاره ورته کړې ده.
لونګۍ د افغانستان په ګډون په ډېرو هېوادونو لکه پاکستان، هندوستان، ایران، تاجکستان او د نړۍ په یو شمېر نورو هېوادونو کې کارول کېږي.
ترڅنګ یې د ښځو لپاره چادري ده؛ که څه هم د چادرۍ او حجاب په اړه نظرونه مختلف دي، خو کلونه کېږي، چې چادري زموږ په هېواد کې د حیا او پناه د یوه ارزښت او سمبول په توګه پېژندل شوې او استفاده ورڅخه کېږي.
لونګۍ او چادري په افغانستان کې د ډېرو پلویانو ترڅنګ ځینې مخالفین هم لري، چې په یو نه یو ډول خپل مخالفتونه ورسره څرګندوي او په زړه پورې یې لا دا ده، چې چادرۍ ته د ښځو او لونګۍ ته د نارینه وو لخوا سپکاوی کېږي.

د اسلامي ګوندونو د غړو د پام وړ!

عبدالله وردک ، انګلستان - جون - ۲۰۱۹

ګرانو او قدرمنو وروڼو او خویندو! السلام علیکم و رحمت الله و برکاته! الله (ج) د وکړي، چې ټول روغ او جوړ وئ.

ګرانو او قدرمنو لوستونکو!

په هر ګوند کې، ښه او بد غړي وو، او هنوز هم شته دي. یوازې فرق یې دا و، چې په ځینو کې ښه غړي، تر بدو غړو زیات، او په ځینو کې بیا بد غړي، تر ښو غړو زیات وو. اسلامي حزبونه هم له دغه پورتني حالت څخه مبراء نه وو، او اوس هم ندي. زما په فکر سره، د اسلامي ګوندونو غړو هم، دغه لاندې ځانګړتیاوې لرلې.