چند می گیری گریه کنی؟

مصطفی «عمرزی»

هنر هفتم (سینما) در افغانستان، ویژه ی هالیوود و بالیوود بوده و است. این ویژه گی ها به جهانی بودن هالیوود و بالیوود نیز ارتباط دارند. هرچند مقایسه ی محتوایی و تخنیکی، هالیوود را خیلی جلو می اندازد، اما برای ما افغان ها، شناخت فرهنگ هندی، به جاذبه ی فلم های بالیوودی می افزاید.
من تا قبل از تورق کتاب «خانان در بالیوود»، متوجه نشده بودم که هویت تباری خان ها در هندوستان، هرگز کاستی نیافته است. هرمندانی که برای ما بالیوودی، هندی و سینمایی بودند، همتبار شدند. خان ها در افغانستان، علاقه مندان فراوان دارند. آن ها (دختران و پسران، زنان و مردان)، با سینمای هند نیز تولد یافته اند. دلیپ کمار (یوسف خان)، زنده است.
عظمت و تنوع فرهنگی هند، به عجیب بودن می انجامد. بنابراین هند را سرزمین عجایب نامیده اند. در درخشنده گی این کشور، اما تبارز تاریخی خان ها نیز از عجایب به شمار می رود.

عمد ساده سازی

مصطفی «عمرزی»

در تنازع سیاسی ما، طرفی با بُریدن از کل منطق، اخلاق و اصل توازن، همواره در پی سوء استفاده است. با حساس شدن مردم در قبال موضوع شخصیت خبیر و آگاه کشور، محترم محمد حنیف اتمر، سر و کله ی پدرام نیز پیدا شد. با خوانش نظر او، بر «خرمگس محرکه» لعنت گفتم. باز این ناقل سامانی فرصت را غنیمت شمرده است. او با تبصره ای سعی کرده با ساده انگاری مساله ی رییس پیشین شورای امنیت ملی افغانستان، او را در حد خود شان بی همه چیز جلوه دهد. ظاهراً تقابل سیاسی جناب اتمر که تمام دار و دسته ی باند شر و فساد را به فغان آورده بود و آرزو می کردند از جلو شان دور شود، جایی در مغز پوسیده ی ناقل بچه ی بخارایی ندارد. با سطحی نگری، در اول فکر خواهید کرد که منظور او بر اساس عادت سنت خر-آسانی (توهین) است.

زلمی خليلزاد د افغانستان د ستونزې د حل کيلي ده، خو ولې يې مخالفت کيږي؟

راپورونه وايې د امریکا د بهرنیو چارو وزیر په پام کې لري چې په افغانستان کې د امریکا پخوانی سفیر زلمی خلیلزاد د افغانستان لپاره د خپل ځانګړي استازي په توګه وټاکي. که څه هم سپینې ماڼۍ او د بهرنیو چارو وزارت د خلیلزاد د احتمالي ټاکنې په اړه له څه ويلو ډډه کړې او په خپله خلیلزاد هم په دې اړه څه نه دي ویلی خو د راپورونو له مخې دوو امریکایي چارواکو او د کانګرس یوه همکار چې د بهرنیو چارو د وزیر مایک پومپیو له دغه پلانه خبر دي؛ ویلي چې خلیلزاد به ډېر ژر جنوبي آسیا ته سفر وکړي.

دهجران غم

دا چې نه د هیریدو دی  د جانان غم
ژړوي مې، سوزوي مې دهجران غم

چې وعدې یې دراتلو شيٍ پوره نه شي
اوروي مې په زړګی کې دخفګان غم

د هجران په نا علاجه بستر پروت یم
 لټوم د خپل زخمي زړګي درمان غم

هر کنډر مې د زړګي  په اورلمبه شو
پکې پروت دیارد مینې پټ پنهان غم 

 د اغیاردا  دوه مخۍ ته چې نظر شم
هیڅ یې نشته تصور کې د ایمان عم

دغربت دغه تیارې به خدای رڼا کړي
شې پوره به د خواږه زړګي ارمان غم

بنیان گذار درامه " نجات ومقاوت "

دسقاودزوی حبیب الله کلکاني په اړوند په افغانستا ن او دافغانستان نه بهر لیکل شوی ټول تاریخونه یوه خوله دي او یوشان نظرونه لري اودسقاو زوی حبیب الله کلکانی د یوه غله ،داړه مار ، قطا ع الطریق او جاهل انسان په توګه پیژني .په دغو معتبرو کتابونو کې یو هم (افغانستان درمسیر تاریخ ) دی چې ارواښاد میر غلام محمد غبارپه فارسي زبه لیکلی دی.غبار په خپل تاریخ کې دده په اړوند داسې لیکي: (( دسقاو زوی او دده ډله یوه جاهله، وږې او نادیده ډله وه چې تر امان الله خان وروسته یې حکومت لاسته ورغی . دوی دپیسو دپیداکولو حرص او لا لچ درلود او هرچیرې به یې چې ښه ځمکه ، بڼ ( باغ ) او کومه ښایسته ماڼۍ ولیدله نوپر هغو به یې خیټه واچوله . دوی دولتي او سرکاري ماڼۍ په خپلو شخصي ماڼيو بدلې کړې ، په دوی کې علم او پوهه او عقل شتون نه درلود، دوی د علم او فضیلت دښمنان وواو په هرځای کې به یې چې کوم پوه او عالم سړی ولید نو سربه یې ترې غوڅاوه)).

چرا طالبان به غزنی پایتخت امپراطوری غزنویان یورش بردند؟

نویسنده: استاد شاه محمود محمود

موقعیت جغرافیایی و ژپوپولتیک غزنی!

مقدمه :
هنوز طنین صدا ها و اخبار به گوشم باقی است که غزنه را « پایتخت فرهنگی جهان اسلام » مسما و لقب دادند . تا کنون آیینه و صفحات تاریخ از باغ و بوستان های محمود غزنوی و مسعود و جایگاه البیرونی و بیهقی و فردوسی و سنایی و دههای دیگر داستانها و یادداشتها دارد. اما روی دیگر ایینه را چند روز قبل مشاهده کردیم که پایتخت جهان اسلام و پایتخت امپراطوری غزنوی به دست مسلمانان طالب به آتش کشیده شد و مردم و باغ و بوستان همه کشته ، ویران و سوختانده شد . خوب گفته اند غزنه نه همان است که من دیدم پار .

شعوبیه؛ فاجعه ی تاریخی

مصطفی «عمرزی»

تاریخ نویسی فارسی، مخطوطاتی به مصداق مثنوی هفتاد من کاغذ دارد. معمول ترین شیوه ی این تاریخ نویسی، سبک افسانه یی است. اکثر کتب تاریخی فارسی که عموماً سر و کله ی آن ها از قرن چهارم هجری پیدا شده اند، تا قرن ششم هجری که از التهاب تاریخ نگاری های افتخاراتی کاسته می شود، با چند پیام عمده خلاصه می شوند: اسلام ستیزی به نام عرب ستیزی، شاهان و شکوه قبل از اسلام و گرایش های مجوسی.
تایماز اورمولو (محقق ترک)، رویکرد شعوبی را چنین خلاصه می کند:
« الف) اختراع تاريخ و مفاخر فرهنگي؛ علمي و تاريخي دروغين بر پايهء تورات و ايجاد روح ملت پرستي پارس و ايجاد يك نهضت بزرگ جعل تاريخ.

حسرت زنده گی
(به اساس داستانی از صادق هدایت)

هارون انصاری

شخصی بود به نام میرزا غریب
هم استاد، هم شاعر و هم ادیب

 آدمی بود ساده و بی الایش
 با دین با مذهب و بی پیرایش

 استاد میرزا شد با شخصی آشنا
 شخص به ظاهر محترم، فهمیده و دانا

 دوست جدید شروع کرد میرزا را به تشویق
 دست شوید از این دنیا، نگردد فروزان چو عقیق

 گفتش که کار دنیا کار نامردان است
کار شیطان، دزدان و ناخردان است

 گر میرزا خواهد باشد در هر دو دنیا کس
شروع بایدکرد اول از تزکیه ی نفس

گرد و خاک ارتجاع

مصطفی «عمرزی»

قسم معمول چند سال اخیر روز 28 اسد، فرصت های بروز عقده ی حقارت و جهالت نیز شده است. با نقد میلانی، مرحوم شاه امان الله را در دار ارتجاع اعدام می کنند. در این شکل، او با تمام کارنامه ی خدمت و احترام به مردم فنا می شود.
در روزگاری که بقایای تنظیم های فاسد برای اعتماد نیرو های خارجی، از سر و بر خویش می کاهند، ذکور بی ریش و پتلون دار، اناث مودل و رستوارنت چی، حتی به حد دختر ملا برهان الدین ربانی می رسند، ستیز سیاسی آزمندانه، به امان الله نشانه می رود.
حامیان ارتجاع از این که بچه ی سقا را وسیله ی تکفیر تاریخی شاه امان الله بدانند، باکی نمی کنند. آنان با اغماض بر شباهت های داعشی حکومت بچه ی سقا، دوست دارند جلوه هایی باشند که وقتی طالبان را تعریف کنند، با صفت بنیادگرا و دور از فرهنگ می خوانند. در این دید تنگ، دو ارتجاع که با فقر فرهنگی توام بودند، حامیان قوم گرای بچه ی سقا و ربانی را محذور می کنند. آنان دوست دارند آن چه باعث طرد و ظن خود شان می شود، طرز تلقی جدید شمرده شود. بر این اساس، بچه ی سقا، نه فقط داعشی تاریخ نیست، بل قهرمانی ست که یک نوگرا را به نام دشمن دین، تکفیر می کند.

خاک فروش و وطن فروش

مصطفی «عمرزی»

در قاموس افغان ستیزان، «خاک فروش»، جزو اصطلاحات تنقید به شمار می رود. این موضوع به حوادث قرن سیاه 19 برمی گردد. با توسعه ی روسیه و بریتانیا در شمال و جنوب افغانستان، تنگنای نفس گیر سیاسی ایجاد می شود. این توسعه ی جغرافیایی درنوردیدن ده ها کشور، ملت و فرهنگ بود؛ کشور هایی که برای همیشه محوه شدند و ملت هایی که در میان دیگران تحلیل رفتند.
سلاطین و زمامداران افغانستان که با سیاست های هند بریتانوی دچار تنازع داخلی بودند، هرازگاهی که فرصت تحکیم ثبات یافته اند، تمامیت ارضی را حفظ می کردند. جهانخواری استعماری با ماهیت خاک خوری، توسعه می یافت. برتری نظامی، افزون بر سیاست های ایجاد تفرقه، توانایی کشور ها و ملت هایی را می کاست که در برابر استعمار قرار می گرفتند. هنوز احیای امپراتوری ابدالی در خیال زمان شاه باقی می ماند که ناگزیر می شود برای توطئه ی انگلیس، به افغانستان باز گردد.

«منار علم و جهل» ‌نماد مبارزه علیه بنیادگرایی

 در سال ١٣٠٣ (١٩٢٤) شماری از ملاها و روحانیون افراطی به تحریک انگلیس‌ها علیه دولت امان‌الله خان دست به تبلیغ زده مردم را به شورش واداشتند. آنان تمامی اصلاحات دوره امانی را خلاف دین اسلام خوانده، این شاه مترقی و وطندوست را کافر و جهاد علیه او را فرض اعلان کردند. همین باعث بروز اغتشاش سمت جنوبی گردید. دولت با آنکه موفق به سرکوب باغیون گردید اما صدها تن از سربازان دولتی در آن جان باختند که به پیشنهاد امان‌الله خان بنای یادبودی به نام «منار علم و جهل» در کابل برای تجلیل از خودگذری آنان اعمار گردید که تا کنون در جوار باغ وحش کابل پابرجاست.

د زمري اته ويشتمه د زمريانو د اتلولۍ ورځ

له ننه پوره ۹۹ کاله وړاندې یعنې د ۱۲۹۸ هجري لمريز کال د زمري په اتمه ويشتمه نېټه د افغانستان په تاريخ کې يوه زرينه کارنامه ثبت شوه. په دغه وياړلې ورځ د افغانستان غيور ولس د غازي شاه امان الله خان په رهبرۍ راټول او د افغان ملت لپاره يې د خپلواکۍ په نوم وياړ ترلاسه کړ. که څرګنده ووايو نو په دغې ورځ افغان ولس د هغه زبر ځواک د زور غاښونه ورمات کړل چې لمر يې په امپراطورۍ کې نه ډوبېده. په دغې ورځ افغان ولس د شاه غازي امان الله خان په مشرۍ راووتو او ښکېلاک يې په خپل افغاني غيرت سره مات، انګريزي لښکرې يې په ګونډو او افغانستان ته يې خپلواکي ترلاسه کړه.

وصله های ناجور
(پشتون ها، نه آریایی اند و نه یهودی!)

مصطفی «عمرزی»

با چاپ و انتشار کتاب «آریاییسم» در سال 1394، دوسیه ی پدیده ی موهوم آریایی را مختومه کردم. با آن که اصرار تحلیل زبان شناسی و عمق تاریخی، هنوز کثرت استفاده از جعل نژادی (آریایی) را حفظ کرده است، اما اصل قراردادی زبان شناسی که از همگونی واژه ها بهره می برد، مردم را به شک می اندازد. باری در بی.بی.سی فارسی که تمام مفاهیم فارسیسم عقب مانده را توجیه می کنند، شباهت های وصفی پدر و پاپا، مادر و ماما و امثال آن ها را که در حوزه ای از آسیا تا اروپا شناخته می شوند، بدون توجه بر اصل نژادی (رنگ ها)، معرفی می کردند که اگر بار نژادی آن را کنار بگذاریم، این توجیه به افریقا و مردمان سرخ پوست نیز سرایت می کند.

مهر و محبت

هارون انصاری

در آن ایستگاه قطار
بودم شاهد مهر و محبت

شاهد صفا و صمیمیت
شاهد دو طفل خوردسال زیبا

با آن قلب های پاک
و سرشت دور از ریا

چه گونه همدیگر را کردند کمک...
مادر اصرار داشت تا پسر بزرگش

به زودترین فرصت و بدون استثنا
تکتش را آماده سازد

کارت نو پاکستانی

مصطفی «عمرزی»

اعتراف می کنم که درک ما از مقوله ی سیاسی، به گرد آگاهی های سیاسی یک پاکستانی نیز نمی رسد. شاگردان استعمار، درس ها و آموزه های بابای مرده ی شان (انگریز) را زیارت می کنند. محتوای این بینش سیاسی، حول چند سده تجربیاتی می چرخد که در تاریخ، مرز های وسیعی به نام امپراتوری بریتانیا بودند.
از سال پار تاکنون که شاهد خیزش ها و تحرکات میلیونی پشتون های پاکستان بودیم و بالاخره حرف آخر منظور پشتین، چهره ی کاذب جمهوری اسلامی پاکستان را نمایان کرد، جغرافیای حساس قومی در پاکستان (محل سکونت میلیون ها پشتون) که می تواند درز های ارضی آن جا را بیشتر کند، باوجود تلاش های گسترده برای تغییر مسیر خیزش های مردمی، چهره ی مصمم هزاران پشتون که پشتین را پشتیبانی می کنند، پنجابیان را به تغییر تکتیکی واداشته است.

غمگسار

هارون انصاری

لطف خدا باشد به رویت
هرچند سوی درگاه او نرفته ای

 چرا که همچو زاهدان سیه کار
 پنهان، لب به جام می نبرده ای

 باشد پیشانی ات سیاه از داغ گناهان
 به از آن که نماز از سر ریا نخوانده ای

 خدا را یاد نکردن، به از آن که زیر لب
خدا گفته خلق خدا را نرنجانیده ای

 چه غم باشد ترا آن گه که در میان همه
 آن شیخی که خواند ترا سزاوار گنه