سوله که ټاکنې، کوم يو ضرور دي؟

په داسې حال کې چې د افغان سولې په تړاو د امريکا د بهرنيو چارو وزارت ځانګړی استازی زلمی خليلزاد په کابل کې د يو شمېر سياسيونو سره ليده کاته کوي او ټاکل شوې چې له کابله به وروسته پاکستان، قطر او ابو ظبۍ ته ولاړ شي؛ والسټریټ ژورنال ورځپاڼې د امریکايي مقاماتو له قوله ویلي چې د امریکا حکومت پر دې غور کوي چې د سولې د روانې هڅو د بریالیتوب لپاره له افغان حکومت څخه د راتلونکو ولسمشریزو انتخاباتو ځنډېدو غوښتنه وکړي. ورځپاڼه د امریکا د یوې پخوانۍ ډپلوماتې رابن رافیل له قوله لیکي "خلیلزاد بیړه کوي." خو وایي چې کله زلمي خلیلزاد دغه وړاندیز په کابل کې وکړ نو د ولسمشر غني او د ملگرو لخوا یې مخالفت وشو.

سرخورده و سرافگنده

مصطفی عمرزی

هفده سال سال پس از هجوم امریکا به افغانستان، فرصت ها در عکس قضیه، دشمنان تحریک طالبان را شانس دادند با هجوم ملخ وار به امکانات شهر ها، ضمن تنفس آزاد، از منگنه ی سوراخ ها و حفره های جبهه ی به اصطلاح مقاومت، به نحوی در شرکت سهامی حکومت افغانستان، تحمیل شوند.
بازیگران بدترین تاریخ معاصر (حاکمیت تنظیمی) در ساخت و ساز دیموکراسی وارداتی، ارکان و ستون های حقوق بشر، آزادی بیان و بنایی معرفی می شوند که در طول تمام این کمیدی، مدافعان جهانی حقوق بشر و آزادی نخواستند بفهمند از دو سوی بحران افغانستان که یکی به بهانه ی موتلف القاعده، به جای سوراخ نشینان کوه ها، از ارگ به مرگ محکوم شد، در کدام تجربه ی مدنی جایز بود کسانی جای طالبان را بگیرند که در چهار سال، دمار از هستی افغان ها درآورده بودند.

مردم، خشمگین اند!

مصطفی عمرزی

در تنگنای زنده گی، فشرده می شویم. نان، آب و خانه ی ما را گرفتند، کم نبود، حالا از نفس نیز افتیده ایم. حالت بی زاری توام با خشونت مرا می خورد. مردم، چه گونه منقلاب می شوند و در خروش خشم آنان، حاکمیت ها و رهبران، چه گونه زیر پا شده اند؟ به این درک، نزیک می شویم.
اعتماد ما به بازیگران سیاسی، ارمغان هرج و برج بیشتر است. مثل این می ماند که کار ما، تایید هر کس و ناکسی ست که با ساخت دوسیه و شجره نامه، مردم را درگیر مرور گذشته ای می کنند که در هیچ کجایش، پس منظر آنان، تاریخ تجربیات کاری خوب ندارد. می آیند و می روند و از ما طلب رای می کنند. وسیله ی وصل ما با حکومت داران، چند نوبت اعتماد آراست.

اعلان فاتحه
«انالله و انا الیه راجعون»

نسبت شهادت الحاج فريد بختور ريس شوراي ولايتي فراه و ريس شوراي هماهنگي شوراهاي ولايتي أفغانستان جنازه قبلا در ولايت فرآه به خاك سپرده شده است، به اطلاع دوستان ارجمند رسانیده میشود که فاتحه روز چهارشنبه ( ٢٣ عقرب ) از ساعت یک الي سه و نيم بعد از ظهر در مسجد شير شاه سوري واقع کارته چهار براي یک روز برگزار میگردد: دوستان عزیز مطلع باشند.

لاش تنظیمی

مصطفی عمرزی

انحراف مشهود سیاسی که از آغاز سالیان جهاد در جبهات جمعیت و شورای نظار رونما شد، بسیاری از ناظران داخلی را متوجه کرده بود که مساله ی ملی تحریف می شود، اما داغ بودن سنگر های الله و اکبر و تعمیم بنیادگرایی دینی، مانع می شدند چهره هایی شناخته شوند که بعد ها بروز شدند.
توجیه حضور بیگانه، جهادی را زیر سوال می برد که در زمان پیمان با شوروی نیز کسی باور نداشت. انحصار قدرت، مدعای عدالت اجتماعی را مسخره می کند، زیرا مردم ما حکومت قومی ربانی و مسعود را فراموش نکرده اند، اما مشارکت ملی به معنی خورد و خوراک، بی معنی تر است.
انفجار اطلاع رسانی کتاب «سنگ های آسمانی» این قلم را واداشت در جهت حقانیت مدعای خویش، سند بیاورد. درز های خلوت های ضد اسلامی و ضد ملی گروهکی که از جهاد و مقاومت تغذیه می کند، زود افراد و اشخاصی را رسوا ساختند که در جغرافیای غیر متمرکز قومی، در ولایت عطا، شعار های شعوبیه را بیرون کردند (تشتت قومی) و در محور کابل با تفسیر های نو، می کوشند اجتماع تباری آنان زیر پوست ده ها قوم و واقعیت افغانی، اما به نام متکلم زبان، مسلمان و وطندار استفاده کنند.

د انګلستان تعلیمی اسناد!

ددویمې برخې پاته برخه

 عبدالله وردک، انګلستان - نومبر - ۲۰۱۸
ګرانو او قدرمنو لوستونکو! السلام علیکم و رحمت الله و برکاته! الله (ج) د وکړي، چې ټول روغ، او جوړ وئ.

ګرانو او قدرمنو لوستونکو!
د انګلستان په پوهنتونو کې، محصلین، د زده کړې، په آخریني کال کي د (Final Year Project)، په نامه یو مضمون لري، چې د هغه اهمیت، د ۲ مضامینو، د اهمیت سره برابر وي.
نوټ: که چېرې تاسې زما دویمه برخه په غور سره لوستلې وي، نو تاسې ته به معلومه شوې وي، چې د آخري کال د پروژې ارزښت نوي فیصده (٪۹۰) دی. نه، داسې نده، او د هغې ارزښت سل فیصده (٪ ۱۰۰)، دی. نو لوستونکي شاید ووایي، چې لس فیصده ( ٪ ۱۰) نمرې یې څه شولې!؟
یا په بل عبارت، لومړی راپور چې د (Definition Report) په نامه یادیږي، لس فیصده (٪ ۱۰) اهمیت لري، دوهم راپور چې د (Progress Report) په نامه یادیږي، لس فیصده(٪ ۱۰) اهمیت لري، او همدارنګه، دریم راپور چې د (Final Report)، په نامه یادیږي، اویا فیصده (٪ ۷۰) اهمیت لري، چې دغه ټولې نمرې نوي فیصده (٪ ۹۰) کیږي.

زیان آن فاجعه
(شهادت محمد موسی شفیق)

مصطفی عمرزی

هرج و مرج ناشی از تحمیل بحران که در پایان هر برهه، تنوع آنارشیسم را در سوگ ملت افغان، تعریف می کند، ما را در منظری به تداعی گذشته می برد که نوع نگرش بر این منظر، ثابت کند سیمای ثبات افغانستان در جایی ترسیم می شود که فرزندان بزرگ، آگاه و راستین این سرزمین، نگارنده گان فصول عمران و تمدن بودند.
زیا دور نمی رویم و از شرحی به یاد شهدای ما به سوگ می نشینیم که دیدیم بحران تحمیلی، با قربانی نخبه گان افغانستان، توضیح مقال فرار مغز ها را در گسست شیرازه ی مادی و معنوی ملت بزرگ افغان، چهار دهه است به این یقین می رساند که در نبود طیف اهل کار، دعوا برای رونق افغانستان، فقط یک مدعاست.

ابتکارات زشت
(برای اخذ ویزا)

مصطفی عمرزی

سال ها قبل، وقتی هنوز نمی دانستیم روزی با فیس بوک، حتی به منزل رییس جمهور امریکا خواهیم رفت، دنیای پیرامون ما، فقط همان هایی بودند که در جغرافیای ما بود. پاستوریزه ی اخبار دنیا از ریخت و پاشی به دست می آمد که عمده اش رادیویی بودند. ما در جزایری زنده گی می کردیم که گاه با زورق های رسانه یی، چیز هایی به عنوان کالا های خبری دنیای خارجی را وارد می کردند.
امروز (19 عقرب 1397)، وقتی بار دیگر سهم روزانه ام از هزینه ی فیس بوکی را پرداختم، تصویری ذهنیت ساز شد (کبرا حاتمی) که اگر در بازار آزاد، ادامه یابد، فروش آن، متنوع می شود.
دخترکی با پوشش شبیه زره های پیشین که در جنگ ها، اندام ها را در برابر آدم کشی ها و قصابی های حماسی، حفظ می کرد، با کمال بی خیالی در جاده های کابل، راه افتاده بود و مردم بسیار مراقب گاهی با تمسخر، او را بدرقه می کردند.

بر شماست که این واقعه را بازگو کنيد!
(معرفی کتاب)

مصطفی عمرزی

کرامت انسانی، تفاوت های ظاهری رنگ، جلد، زبان و جسم را نفی می کند. در قرآن عظیم الشان، اشرف مخلوقات، نام واحد انسان هاست.
ما با پدیده های نفی تباری و نژادی آشناییم. ساده ترین صورت آن، عنصر «آریایی» است. کتب درسی، فرهنگی و تحقیقی ما از این عنصر بی معنی، سمت و سو می یابد. بخشی از اعتماد به نفس کاذب را با چنین پدیده هایی خلق می کنند، اما احاطه ی دشواری ها، مردم را به تعمیق عناصری واداشته اند که در جغرافیای جهان سوم، تا چه حد باید افتخار کرد؟
تقابل دوامدار سیطره، افکار زیادی را تبیین می کنند که هرگز گسسته از سیاست ها نبوده اند. بنابراین، فرهنگ سازی از رهگذر تبلیغات، حوادثی را کوچک و رویداد هایی را بزرگ می نمایند.

آیا شاه شوهر داشت؟
(معرفی کتاب)

مصطفی عمرزی

در کشور همسایه ی ما در ایران، تنوع قومی با پیشینه ی تاریخی، خیلی بزرگ تر و محسوس تر از یک قرن تاریخ فارس و زبان فارسی در این کشور است. توانایی های اقتصادی ایران که بیشتر منشه ی نفتی دارند، ماشین تعدی و صدور اغراض آنان را به راحتی به دوران می آورند، اما ایده یا انگیزه ای می باید تا این ماشین سمت و سو یابد.
با انقلاب اسلامی سال 1357 ایران، یکی دیگر از حاکمیت های دست نشانده سقوط کرد. در بیش از نیم قرن سلطنت پهلوی ها، هرچند ظاهر جامعه با رونق اقتصاد نفت، کمی جا به جا می شود، اما در عرصه ی سیاسی، انحصار فارس گرایان که در یکی از شگفتی های روزگار از انحراف فکری ترک ها تغذیه می کردند، روی یک دست سازی اجباری جامعه ی متنوع قومی ایران، تاکید می کنند.

سفر به جزایر امید

مصطفی عمرزی

در سال های اخیر، ادبیات کاربردی «خارجی»، محتوای اکثر بحث ها و اجندا هایی بود که برای افغانستان سرمی دادند. نقش خارجی در ساخت دولت- کشور، به تجربه ی عجیبی از تنوع خواسته ها، فرهنگ ها و باور هایی رسید که در مجموعه ی کاملی از «دگرباوری»، به هاله ای می ماند که اگر در شکننده گی آن، عمر «شش ماهه» حساب می کنند، بقایش نیز بسته به حبل المتین سیاسی می شود.
نقش کشور های خارجی در تراژیدی طولانی مردم ما، چه در جانب دوست، چه در جانب دشمن، اما به این فهم به درستی کمک نکرده است که آیا تجربه ی جهانی از این برخورد، بیشتر به منظور فراهم کردن تسهیلات اقتصادی، تجاری و یا کسب امتیاز در جایگاه شرکایی ست که بر اساس خواست اکثریت (منافع ملی ما)، هرازگاهی که خواسته باشد می تواند تغییر موقعیت دهد؟

دکتور غیاث آبادی

مصطفی عمرزی

دکتور رضا مرادی غیاث آبادی را می توان دومین فرهنگی و محقق ایرانی به شمار آورد که پس از زنده یاد استاد ناصر پورپیرار، مبحث تاریخ را در فصل های نو، گشوده است. در جریان جست و جو برای یافت واقعیت هایی که حداقل در دنیای مجازی، مکتوم نمی مانند، نام استاد غیاث آبادی، خیلی زود پُر جذبه شد؛ هرچند زحمات ستودنی و بزرگ زنده یاد استاد ناصر پورپیرار در ختم کلام و حرف آخر آن مباحث تاریخی که هزار مشکل دارند، جایگاه آن بزرگ را در مقام اول، اولویت می دهند، اما در جو این روشنگری ها، کسان دیگری نیز سهم می گیرند که استاد غیاث آبادی از چهره های متشخص آنان به شمار رفته است.

احتمال وداع برخی چهره ها از ائتلاف بزرگ ملی در آستانه انتخابات

 ایتلاف بزرگ ملی، جریانی که با مانور سیاسی بلند در برابر حکومت به میدان آمد.
حالا با نزدیک تر شدن انتخابات ریاست جمهوری، شماری از اعضای ارشد این جریان، با تکت های بیرون از ایتلاف درحال رایزنی استند.
انوارالحق احدی برای نامزد شدن درانتخابات، از ایتلاف بیرون شد، و گفته می شود که شماری از اعضای دیگر آن هم روی معاون شدن در تکت های دیگر فکر می کنند.
محمد ناطقی، عضو کمیته سیاسی ایتلاف بزرگ ملی می گوید: “ما به عنوان یک جریان سیاسی سعی داریم که این ائتلاف را حفظ کنیم؛ اما درتکت های انتخاباتی بعضی دوستان، ممکن افرادی را انتخاب بکنند. اما طرح ایتلاف این است که فهرستی از نامزدان تهیه شود و از میان با اکثریت آرا یک تن انتخاب شود.”

باستان شناسی تقلب
(معرفی کتاب)

مصطفی عمرزی

سیمای اثری که تاریخ وار است، عموماً عتیقه، باستانی یا قدیمی شناخته می شود. موزیم ها و محلات فروش این قبیل مصنوعات که گذشته ی فکری، فرهنگی و مدنی بشر را نشان می دهند، اسناد وافر در تایید تاریخ ملت هایی اند که مشخصه و مولفه دارند.
در کوتاه جستار هایی در این سلسله، کتاب های مهمی را معرفی می کنیم تا دقت ما زایل نشود که آیا هر اثری که در ظاهر، سیمای تاریخ وار می دهد، عتیقه، باستانی یا قدیمی است؟
بررسی روشنگری های دو دهه ی اخیر نشان داده که در کنار سعی برای نشر انبوه آثار دروغین و جعلی- نوشتاری، ضمیمه ی های تاییدی (آثار غیر کتبی) زیادی نیاز بوده اند تا در جهت تایید کتبی که منتشر کرده اند، گواهی دهند؛ مساله «ادعایی» نیست.
ظاهر موزیمی که قرن هاست در جغرافیای استعماری و تحت نظر (عمق استراتیژیک) طرح کرده اند، هر بیننده ای را به راحتی فریب می دهد که آگاهی کارشناسانه و دقت لازم کشف مساله را نداشته باشد.

اثری که جلو انتشارش را گرفتند
(معرفی کتاب رنج های بشری)

مصطفی عمرزی

آشنایی ما (افغانان) با تاریخ، معرفت نسخه ای ست که بیشترینه برای درمان آلام عقب مانده گی، تجویز روانی داده اند. از زمان شناخت تاریخ از اوایل مکتب تا پایان ضمایمی که بدون نیاز حتی در زمان تحصیل در رشته ی تخصصی در پوهنتون ها تدریس می کنند، تاریخ، وسیله ای ست که گذشته گان ما درنوردیده گان جغرافیا هایند و در فرصت های تنفس این عبور، اگر شانس یافتند مناره و آبده می سازند؛ اگر ضعف فرهنگی داشتند، مجموعه ای از ظرفیت های زیر صفر گذشته که کُل باسوادان چند سده ی تاریخ می شوند، مداحی کرده اند تا امروزه جمعی از ناقضان حقوق بشر، یادمان هایی بشوند که  جنایات دوسیه های آنان، همواره از ارقام محکمه ی تاریخ، چشم پوشی می شوند.

د انګلستان تعلیمی اسناد!

دویمه برخه

عبدالله وردک،انګلستان - نومبر - ۲۰۱۸

ګرانو او قدرمنو لوستونکو! السلام علیکم و رحمت الله و برکاته! الله(ج) د وکړي، چې ټول روغ، او جوړ وئ.

ګرانو او قدرمنو لوستونکو!

د انګلستان په پوهنتونو کې، محصلین، د زده کړې، په آخریني کال کي د (Final Year Project)، په نامه یو مضمون لري، چې د هغه اهمیت، د ۲ مضامینو، د اهمیت سره برابر وي.

کله چې محصلین آخري کال ته کامیاب شي، نو د اوړي د رخصتۍ نه مخکې، دوی ته د مسىٔول استاد پذریعه، د دوی د آخري کال د پروژې په هکله مکمل معلومات ورکول کیږي. محصلینو ته په واضح ډول ویل کیږي، چې د اوړي په رخصتۍ کې د خپلو پروژو په هکله فکر او څېړنه وکړي. ځینې محصلین، دغه د مسىٔول استاد توصیه،  ښه جدی نیسي، او د خپلې پروژې په هکله، د اوړي په رخصتۍ کې ښه په غور سره علمي څېړنه کوي.

د آخري کال پروژه دغه لاندې ۳ مرحلې (Phases) لري.