ما څوک څه کوي غربته!

اسدالله غيرت/ پکتيا

ما څوک څه کوي غربته!
زه که مرم که پاتې کېږم

که له ځان سره ژاړيږم
که له زده کړو محروميږم

که پيوند ـ پيوند جامو کې
په همزولو کې ګرځېږم

که په ورانه کنډواله کې
پدې يخ کې ويده کېږم

ما څوک څه کوي غربته!
زه که مرم که پاتې کېږم

ـــــــ

بیداری

مصطفی عمرزی

منظور پشتین در منتهای صبوری یک ملت، در پاکستان، صدا شد. تکان این بیداری، زود به اعماق سرزمین هایی سرایت می کند که در تاریخ شبه قاره، اگر جایی برای ننگ و نام باقی مانده بود، بدون شک پشتونخوا بود.
میلیون ها مردم دربند در حصار پاکستان، زمانی بُریدند که در هفتاد سال تاریخ پاکستانی، شان آنان، عقده ی حقارت مزدورانی ست که به افتخار از خدمت نیا و اجداد خویش به انگریز، یاد می کنند.
شاردکد جمهوری اسلامی کذایی، هرچند مفاد مقطعه یی داشت، اما به معنی تداوم رنج های مردمی که بیگانه را نمی خواستند، میلیون ها پشتون و بلوچی را عذاب می دهد که می بینند در نوبت سیاسی جمهوری اسلامی، پذیرفته نمی شوند.

بهای بنای کج

مصطفی عمرزی

سوریه ی خونین، اگر با ضایعات جانی بیش از 400 هزار تن و تخریبات گسترده، جهانی شد، بهایی که برای برپایی حمام خون (حکومت اسد) پرداخت می شود، فقط در جانب ایران از 5 تا 20 میلیارد دالر، تخمین زده شده است.
نقش روسیه، سهم حزب الله، اجیران شیعه ی افغانستان و پاکستان، نشان می دهند بقای رژیم هایی که بسیار سیاسی می شوند، چه قدر گران، مخوف و زیان آور است. بازیگران چند سوی بحران سوریه، در پی منافع خویش، در حالی که حاصلات را در جا های دیگر برمی دارند (داد و ستد، رفع محدودیت ها و تجارت)، اما مردمی که در سوریه در خون غرق می شوند، در سلسله ی مصایب، باید قربانی دهند تا در بنایی که کج گذاشته بودند (میراث استعمار اروپایی) به قیمت نگه داری این تعمیر لرزان، سال ها در غم و غصه، رنج ببرند.

سرباز شهيد

صالحه محک یادگار

در یکی از روز های تابستان که هوا خیلی گرم بود در ایستگاه سرویس خانم مسنى در گوشۀ نشسته و منتظر سرویس بود،سلام كردم و به پهلويش نشستم .ازحال و احوالش پرسیدم . او با چشمان کوچک و رخسار های برآمده آهي كشيد و گفت : به شهر میروم برای عید سودا میخرم .خیلی قمیتی شده .هر سال که ماه مبارک رمضان میرسد تجاران ظالم نرخ ها را بلند برده همه چیز، خوراکه و پوشاکه قیمت میشود. بچیم ،ماه مبارک رمضان مرگ غریبان است،این را گفته به فکر فرو رفت ،بعد از مکثی گفت : باز این عید... آه سوزاني کشیده گفت: همه چیز برای پولدار ها ست نه بما …

خصوصیات اداره ي كنوني كابل

نوشته ی محمد اسماعیل یون
برگردان از پشتو به دری: مصطفی عمرزی

یادآوری:
اين مقاله در شماره هاي 45 - 46 نشريه ي «وفا» (24 قوس 1374 ش)، چاپ پشاور، با نام مستعار «نيازي»، انتشار يافته است.
از زماني كه دولتداري کشور واژگون شد و اداره ي نو به ميان آمده است، بالای تمام افغانستان، به خصوص كابل، مصايب عظیم، سختي ها و بدبختي هایی فرود آمده اند. آن داشته هايی كه از مصايب گذشته، سالم مانده بودند، به اثر خودخواهي هاي اداره ي تنظيمي و تمايلات فكري مختلف، در امواج آتش، به نيستي می روند.

بیگانه با تعصب

مصطفی عمرزی

نمي دانم چه شده است كه عادت كرده ايم هويت و اصالت خويش را همواره در گرو كارنامه ها و حماسه هايی قرار دهيم كه تبلور ميدان داري، رزم خواهي و زورآزمايي بوده اند.
مردم ما، فقط براي آن كه «در تاريخ، شمشیر افغان نام دارد»، معروف نيستند. گذشته هاي اجتماعي، سياسي و فرهنگي ما كه اكنون نيز تداوم فرهنگ های انساني اند، توده هاي افغان ها را در جغرافياي آسيا، از هند و پاكستان تا افغانستان در حالی معرفي مي كنند كه  پس از ستيز، در برابر هويت ها، فرهنگ ها و ارزش هاي ديگران، قرار نگرفته اند.
جالب است وقتي شعار هاي بعضی شوونيستان بی فکر را مي نگریم، تداعي مضموني تذکار می دهد که زنده ياد استاد الفت پيرامون اساسات پشتونوالي نوشته بود. این نوشته، آيينه ي تمام نماي آن فرهنگ انساني است كه پس از بسط، مثلاً در حدود پشتون ها،   نسخه ي پشتوني مي شود.

د سولې په مذاکراتو کې د افغانانو دريځ!

لیکوال: سیلاني

 د ښاغلي غني د حکومت په وروستیو کې د سولې اړوند ډېر موضوعات د ټولنیزو رسنیو پر پاڼو کښته پورته کیږي. که ټولنیزو رسنیو ته ځیر شو په ټولیزه توګه ټول افغانان د سولې غوښتونکي دي. خو! په دې نه دي پوه چې سوله څنګه، دچا لخوا اوکله راتلی شي.
کله به مو د سترنج لوبه کړي وي ! شاه، وزیر ... په ورستۍ برخه کې وي، د جنګ ډکر نورې دانې تودوي او هم یې ساتنه کوي. د سولې په اوسنۍ پروسه کې افغانان د هغو دانو حیثیت لري چې د جنګ ډګر پرې تود ساتل کيږي او شاه و وزیر یې د خپلې موخو لپاره کاروي. کومه سوله چې نن افغانان په ټولنیزو رسنیو کې پرې بحث کوي، د افغانانو (طالب او حکومت) په لاس او صلاحیت کې نشته، بلکې یوازې نوم او شعار یې افغانانو ته ورپه برخه شوی دی.

د مسکو په غونډه کې د سياسيونو ګډون؛ د افغان حکومت د مشروعيت زوال

په داسې حال کې چې ټاکل شوې د سبا سه شنبې او بل سبا چهارشنبې په ورځو کې په مسکو کې د افغان سياسيونو او وسله والو طالبانو تر منځ ناسته ترسره شي؛ دلته په کور دننه يې په اړه بيلابيل غبرګونونه پيدا شوي دي. هغوی چې په دغه غونډه کې د ګډون نيت لري؛ غونډه د سولې او بين الافغاني خبرو لپاره د لار پرانيستل يادوي. خو حکومت او کارپوهان بيا په داسې حال کې چې طالبان له حکومت سره خبرو ته غاړه نه ږدي؛ په دغه غونډه کې د افغان سياسيون ګډون له طالبانو سره د مرستې په مانا بولي چې غواړي حکومت د مشروعيت له بحران سره مخ کړي.

پسرک بنجاره فروش

صالحه محک یادگار

شاه گل با قامت خميده و دو تا ى خويش مصروف دوختن لحاف قورمه ای بود . همسایه منزل دوم خیاط بود ، لباس های زنان محل را میدوخت .
بابه ريش سفيد حسن با دستان باريك و قامت لاغر و ضعيف خويش از دشت و دامنه های کوهسار جاروب جمع كرده و در خانه دسته دسته بسته میکرد .
پیر مرد جاروب ها را در تخته پشت ناتوان خود می بست و به شهر میبرد وقتى فروخته میشد از پول ناچیز ان یکی و دو قرص نان میخرید و با پاهای لرزان و دل بی شيمه به خانه می آمد .
شبها توته نانى با چای تلخ میخوردند . طفلک از پدر بوره خواسته بود . اما پدر جاروب بیشتر نفروخته بود که بوره هم بخرد...

6 جدي، تراژیدی تاريخ معاصر

نوشته ی محمد اسماعیل یون
برگردان از پشتو به دری: مصطفی عمرزی

یادآوری:
اين مقاله در شماره ي 7 نشريه ي «وفا» در پشاور (جدي 1372 س)، به نشر  رسيده است. در اين مقاله از منابع مختلف استفاده شده بود كه در هنگام نشر، بازمانده اند. مكان هایي كه با قوس ناخونك آمده اند، نمايانگر اثر شخص ديگر مي باشند. بنابراين، صورتي را بازنشر مي كنم كه نشريه ي »وفا» به نشر رسانده بود.
شش جدي سال 1358 خورشيدي، آن روز دردآور تاريخ كشور ماست كه اژدهاي بزرگ ايديالوژيك و نظامي دنيا، از رهگذر اقتصادي با ملت نادار، ولي از رهگذر رواني با ملت نيرومند، داخل جنگ شد و افزون به استثمار فكري و اقتصادي، استعمار كامل را در پيش می گیرد.

ايديالوژي هاي وارداتی

مصطفی عمرزی

جامعه ي ما در نبود رهبري و زعامتي كه بتواند در كنار دفاع از داعيه ي قومي از نیاز های انساني دفاع كند، در پرتگاهي افتيده است كه از شوربختي، بُرش هاي زيادي از ظرفيت های بشري مردم، درگير تطبيق ايديالوژي هاي وارداتی می شوند و بدتر از همه براي آن ها از جان و هستي خويش مي گذرند.
پس از احياي افغانستان در مسير بيش از 600 سال، جامعه ي ما با زعامت روحانی، گاه زير چتر فرهنگيان و زمانی با رهبري و خرد مردان شمشير و قلم، اما شعور و نگرش خويش را براي حفظ منافع‌ نیز پاس داشته است. گذشته گان، اجازه نداده اند بیگانه گان از مزاياي آنان، بهره مند شوند.

جریان محکمه عیسی (ع)

امین الدین « سعیدی ـ سعید افغانی »

قبل از همه باید گفت که در دین عیسویت مجموعآ چهار انجیل  به رشته  تحریر درآمده است که مسیحیان آنرا به حضرت عیسی مسیح منسوب ساخته اند.  همه اناجیل اربعه از نام مؤلفان این اناجیل گرفته شده اند. این اناجیل عبارتند از :انجیل متا ، انجیل مرقس ، انجیل لوقا وانجیل یوحنا
انجیل مرقس: این انجیل را دوست، همدم و شاگرد پطرس حواری گفته‌اند که گاه با پولس نیز همسفر می‌شده و روایت‌های خود را از پطرس گرفته‌ است. این انجیل مختصرترین، انجیلی است که اصولآ به زبان رومی در سالهای 65ـ70 به رشته تحریر درامده است . (کتاب القرآن والتوراة والانجیل والعلم، ص ۸۶ ۹۰).

دلسم، یولسم او دولسم ټولګيو زده کوونکو د پام وړخبرتيا!

لیکونکې: سیلانی

ګرانو زده کوونکو! که غواړئ راتلونکي کانکور ازموينه کې د پښتو مضمون په برخه کې لوړې نمبرې ترلاسه کړئ! نولاندې څلور ځوابه پوښتنې ولولئ .دا څلور ځوابه پوښتنې د لسم، يولسم او دولسم ټولګيو څخه ترکيب شوي، چې تاسې سره د کانکور په برخه کې په بشپړه توګه مرسته کولی شي. 

موضوع انتقال قدرت

نوشته ی محمد اسماعیل یون
برگردان از پشتو به دری: مصطفی عمرزی

یادآوری:
اين مقاله در شماره هاي 37 - 38 نشريه ي «وفا» (مورخ 9 اسد 1375 ش)، با نام مستعار «نيازي»، به نشر رسيده است.
چهار سال مي شود كه بر سر انتقال قدرت در كابل، همه با وضع دشوار و دردآوری روبه رو شده اند. جنگ ها صورت می گیرند، كشتار ها شده اند، جرگه ها می شوند، بحث، دسيسه و معامله می شود، از جلال آباد تا كابل، از كابل تا پشاور و حتي تا كعبه ي شريف؛ پيمان ها بستند، سوگند ها خوردند، دستان خویش را روي قرآن گذاشتند، ولي  همه را يكي پي ديگر، مدفون می کنند.

مصطلحات ملی- افغانی ما دیرینه اند
(تاملی بر کتاب ادب دری افغانی)

مصطفی عمرزی

سال قبل، پس از آن که کتاب «دری افغانی» را برای تحکیم موضع فرهنگی- سیاسی خویش منتشر کردیم و با استقبال عام افغان پسندان مواجه شد، فکر می کردیم گزینش این حرف آخر حساب و کتاب، ابتکار ما بوده است، اما دریافت نسخه ای از کتاب «ادب دری افغانی» که حدود چهل سال قبل (1356 شمسی) به همت محمد حسین راضی، از سوی اداره ی دارالتالیف وزارت معارف، منتشر شده بود، در شادمانی ای غافلگیری ما کرد که شماری از کوتاه نظران وعقب مانده گان فکری، دهن کجی می کردند «دری افغانی»، ناشناخته است.